Yunguilla
Zittend aan de keukentafel van een Ecuadoraans gezin, met een geurige soep die pruttelt op het vuur, kijk ik toe hoe onze gastvrouw haar dochtertje naar de kinderstoel brengt. Op de bank achter me speelt de 14-jarige zoon traditionele akkoorden op zijn akoestische gitaar.
Ik ben met mijn gezin op reis in Ecuador en onze laatste 4 dagen brengen we door in Yunguilla, een Community Based Tourism project op ongeveer 1 uur rijden van Quito. Het dorp bevindt zich in het nevelwoud op de hellingen van de Andes, op 2.650 meter hoogte. In deze gemeenschap leven ongeveer 200 mensen, verspreid over 55 families.
Communidad Yunguilla - van ontbossing naar ecotoerisme
Yunguilla is wat mij betreft een schoolvoorbeeld van regeneratief toerisme. Hier ervaar je direct hoe reizen kan bijdragen aan meer natuur en betere levensomstandigheden voor de lokale bevolking. De gemeenschap leefde tot eind jaren 90 volledig van houtskool en hout. Het was hard werken om hout te hakken, te verwerken en te verkopen in de hoofdstad Quito. Het ging ten koste van alle natuur rond Yunguilla.
Elke familie in het dorp had ca. 2 ha bos per jaar nodig om te kunnen overleven, En toen kwam de verandering naar ecotoerisme. In 30 jaar tijd maakte het dorp een volledige ommekeer van ontbossing naar herbebossing en is toerisme de voornaamste vorm van inkomsten.
Een nieuwe start
Het is in 1995 dat het zaadje werd geplant voor een kentering in het leven van deze kleine gemeenschap. Een NGO voor natuurbehoud kwam praten met de families, om hen te overtuigen dat er andere mogelijkheden waren dan natuurontginning en houtkap. 18 van de 60 families zagen heil in de nieuwe toekomstplannen en lieten zich opleiden om over te gaan op community based tourism.
Na drie jaar verschenen de eerste toeristen in het dorp, Nederlanders nog wel. Buitenlanders waren enthousiast over een verblijf in een home stay en zelfs mensen uit de stad wisten steeds meer hun weg naar Yunguilla Community te vinden. Vanaf dat moment begon de rest van het dorp in te zien dat er mogelijk een geheel nieuwe toekomst voor hen lag.
De ware ommekeer vond plaats in het jaar 2000, toen een economische crisis in Ecuador mensen aanzette na te denken over hun financiële situatie. De 55 overgebleven gezinnen in het dorp kwamen bijeen en besloten samen te werken om er gezamenlijk een succes van te maken.
Ecotoerisme zou de nieuwe kernwaarde van Yunguilla worden. Men pakte het groots aan en alle kaal gekapte berghellingen in de omgeving werden opnieuw aangeplant. Tot op heden is er een reforestation tuin, waar diverse soorten bomen worden gekweekt voor herbeplanting.
Men besloot dat er meer nodig was dan alleen home stays aan te bieden. Met gemeenschappelijk geld werd een boerderij met erf in het midden van het dorp gekocht. Hier zou een restaurant met eigen groentetuin komen en faciliteiten om het toerisme beter en grootschaliger op te pakken. Men ontwikkelde daarnaast tal van activiteiten, zoals bird watching tours, wandelingen in de natuur en kooklessen bij mensen thuis.
Minga - solidariteit, samenwerking en collectieve verantwoordelijkheid
Yunguilla biedt een plek voor iedereen, het is een zeer inclusieve micromaatschappij. Naast toeristische activiteiten heeft men gezorgd voor werkvoorziening voor andere bewoners. Er worden koeien gehouden voor melk, kaas en yoghurt. Met de vruchten en groenten uit de dorpstuinen maakt men biologische jams. Daarnaast is er een gebouw waar kinderen papier recyclen en inkleuren met sappen van fruit en planten. Hiermee hoopt men de nieuwe generatie op te voeden met frisse ideeën over het gebruik van natuurlijke materialen.
Minga betekent gemeenschappelijke inspanning; elkaar helpen en rekening houden met elkaar. Het geld wordt gebruikt om pensioenen te betalen voor ouderen en mensen te helpen die dat nodig hebben. Wanneer iemand een nieuw huis bouwt, bouwt de hele gemeenschap mee. Iedereen helpt elkaar zoveel als kan. En het gaat nog verder. Ook nabijgelegen gemeenschappen die het moeilijk hebben, ontvangen bijstand. Er zijn zelfs gesprekken gaande over eventuele hulp van Comunidad Yunguilla in de watervoorziening van Quito.
Toerisme in Yunguilla
Wat houdt zo'n verblijf in een lokale gemeenschap dan in? Tijdens een vakantie in Yunguilla maak je deel uit van het dorp. Je slaapt bij een gastgezin. Je eet bij mensen thuis, helpt met koken en afwassen en neemt deel aan allerlei activiteiten. Wij hadden een beetje privacy, omdat onze kamer zich naast het huis bevond. Maar je moet er van uit gaan, dat je meestal bij mensen in huis zal leven tijdens je verblijf in de gemeenschap. Dit zijn enkele van de dingen die je kunt doen.
Overnachten met positieve impact
- Community based tourism in Yunguilla.
- Homestay waar je cultuur én natuur ervaart.
- Neem deel aan bijzondere activiteiten.
1. Meehelpen met de community
Om 6 uur 's ochtends gaat de wekker, want je gaat vroeg mee op pad om koeien te melken. Wij hadden de verwachting dat het in het dorpje zelf was, maar moesten nog zeker 40 minuten hobbelen over een fors hellend zandpad.
Bij het boerderijtje aangekomen, worden de koeien samengedreven en met de hand gemolken. Een deel van de koeien wordt ook machinaal gemolken.
12 families leveren melk. Deze wordt dezelfde dag nog verwerkt tot kaas of yoghurt in de kaasfabriek. Dagelijks komt er 200 liter melk binnen, waar men ca. 100 kaasjes van maakt. Je helpt met wei afscheppen en kaas in bakjes scheppen. In de middag kan je nog helpen met jam maken, het land bewerken en groenten planten.
2. Wandelen
Een activiteit die je zeker niet mag missen tijdens je bezoek aan dit Ecotourism Project is een wandeling in de natuur. De omgeving is na jaren van herbeplanting weer weelderig begroeid met nevelwoud en je wandelt hier tussen prachtige groene planten.
- Inca Trail
Een van de meest bijzondere hikes is een oude Inca Trail. Er zijn verschillende - sommige ook langere paden - maar wij liepen de Culunco Guantopungo, een pad van 3,5 kilometer, waar je ongeveer 2 uur voor nodig hebt. Goed schoeisel is echt een must. De borden geven aan dat het een makkelijk tot middelzwaar pad is, maar wij vonden de wandeling behoorlijk pittig en uitdagend. Niet vergeten dat je hier op meer dan 2.800 meter hoogte zit en een stijgend pad best wat moeite kost.
Het pad werd rond 200 v.Chr. aangelegd door de Yumbos, maar hoe dit precies tot stand kwam, is nog steeds niet helemaal duidelijk. De trail is uitgehouwen en loopt bijna de hele tijd tussen wanden van ongeveer drie meter hoog. De dichte tropische vegetatie en de kloof zorgen voor een natuurlijke bescherming tegen de zon, waardoor je zelfs op warme dagen in de koelte kunt wandelen. Dat was voor de inca's erg belangrijk, wanneer zij lange afstanden moesten overbruggen.
De Yumbos gebruikten deze route voor het uitwisselen van levensmiddelen. Daarnaast vonden ze langs het pad vele planten die ze konden gebruiken voor genezing of voedsel. Er is ook een mythologisch aspect verbonden aan de Inca-trails. Sacha Runa is de geest van het woud. Je ziet hem niet, maar je kunt hem horen of voelen in het bos. Althans dat zeggen de locals.
- Korte wandelroutes
Nabij de mirador, het uitzichtpunt van Yunguilla, is een vertrekpunt met meerdere korte wandelingen. Je loopt onder met mos begroeide takken, langs tal van vaatplanten, zoals orchideeën. Deze zijn van groot belang voor het cloud forest, omdat ze water vasthouden in hun bladeren en stengels.
Deze trails zijn minder moeilijk dan de Inca Trail en een goed alternatief voor wie even een korte wandeling in de natuur wilt maken.
3. Kooklessen
Tijdens een middag bij een gezin leer je een lokaal gerecht te maken. Chocola, empanada's en tortilla's of een andere lekkernij. Het is wel handig om een beetje Spaans te kunnen, maar anders red je het ook vast met wat handwerk.
4. Community avond
De laatste avond wordt er feest gevierd. Iedereen brengt wat eten mee. Een groot deel van de gemeenschap voegt zich toe om samen te eten, waarbij ook iedereen een handje helpt. Na de maaltijd komen gitaren tevoorschijn en er wordt gezongen en gedanst.
Beren, vogels en andere wilde dieren
In het natuurgebied komt de Oso de anteojos of Andesbeer voor. Tijdens ons bezoek hebben we de beren zelf niet gezien, maar wel verse pootafdrukken en poep. De sporen moeten van dezelfde ochtend geweest zijn, omdat het de nacht ervoor flink geregend had. Een student die een project deed heeft wel een beer gezien, dus het is zeker wel mogelijk.
Een uitgestrekte corridor met een lengte van ongeveer 240 kilometer beschermt de beren. Het beschermingsgebied strekt zich uit over diverse natuurlijke habitats, zoals nevelwouden en valleien. Deze ecologische verbindingen zorgen ervoor dat de Andesberen kunnen migreren, jongen grootbrengen en in stand blijven te midden van bedreigingen als ontbossing en klimaatverandering.
Verder is de natuur in Yunguilla het leefgebied van meer dan 70 soorten zoogdieren en 120 vogelsoorten. Er komen 70 soorten orchideeën voor. Deze en andere vaatplanten zijn enorm belangrijk voor het nevelwoud; ze houden niet alleen water vast, maar bieden schuilplaatsen voor insecten, spinachtigen en soms amfibieën.
Een reis die indruk maakt
Na een uitgebreid bedankrondje tijdens de community avond, beseffen we dat we voor altijd deel uitmaken van de Comunidad Yunguilla. De gastvrijheid en de heerlijke herinneringen zullen we ook zelf voor altijd meedragen. Tijdens een verblijf in een gastgezin kom je veel dichter bij de spirit van een land. Je voelt en hoort wat mensen bezighoudt, maakt kennis met hun levensstijl en kunt er misschien ook nog wel wat van leren.
Yunguilla heeft op ons vooral indruk gemaakt vanwege de radicale switch die zij hebben gemaakt van ontbossing en natuurontginning naar regeneratief toerisme, herbebossing en met de hele gemeenschap de schouders zetten onder prachtige projecten.
