Primaten in Rwanda
Rwanda heeft de burgeroorlog ver achter zich gelaten en profileert zich nu als een land dat zich richt op de toekomst, met veel aandacht voor zijn natuurlijke schatten en prachtige dieren. Daarin is een belangrijke rol weggelegd voor de buitenlandse bezoeker. Uiteraard is een ontmoeting met berggorilla's of chimpansees een fantastische ervaring. Daarnaast is toerisme de belangrijkste bron van inkomsten om natuurbehoud te waarborgen.
Het is van groot belang dat de inwoners er ook een boterham aan verdienen en van jongs af aan wordt er veel aandacht besteed aan de rol van ecotoerisme. De lokale bevolking krijgt goede opleidingen en kansen om een baan te vinden in de toeristische sector; bij een bureau, als ranger of gids. Er komt ook steeds meer ruimte voor wilde dieren; steeds meer landbouwgrond maakt plaats voor bamboebossen en parken breiden beetje bij beetje uit.
Gorilla's, chimpansees en andere primaten
Voor veel toeristen zijn de primaten een belangrijke reden om een reis naar Rwanda te boeken. Want dit Afrikaanse land herbergt niet alleen berggorilla's, maar ook tal van andere apen. Neem bijvoorbeeld Nyungwe Nationaal Park, leefgebied van 13 soorten primaten en dus het park met de grootste variëteit aan primaten ter wereld!
Alleen de gorilla komt niet voor in dit woud. Daarvoor moet je doorkarren naar het noorden van het land, waar de berggorilla het Volcanoes National Park en de Virunga Mountains bewoont.
Apen zien in Rwanda
Apen zitten vaak zomaar langs de rand van de weg en laten zich makkelijk fotograferen. Maar voor sommige soorten zal je moeite moeten doen. Soms wel urenlang hiken om ze te zien. Maar dan krijg je ook wat. Wij deden drie hikes - chimps, golden monkeys en gorilla's - en alle drie waren top ervaringen.
Wat zijn de hoogtepunten voor apenliefhebbers? We zetten de leukste excursies op een rij.
1. Berggorilla's in Rwanda
In Rwanda kan je de grootste primaat ter wereld in levende lijve ontmoeten. Het Volcanoes National Park in het noorden van het land is het leefgebied van 23 gorillafamilies. Er worden momenteel 140 permits per dag afgegeven. Zo'n "vergunning" kost ongeveer $ 1.500. Het is mogelijk voor rolstoelgebruikers om tegen een kleine extra vergoeding gedragen te worden door 4 porters.
Tijdens onze reis namen we deel aan een gorilla tracking en ontmoetten we de Agashya groep. Elke familie heeft minstens één zilverrug, enkele vrouwtjes en jongen. Sommige groepen berggorilla's hebben meerdere zilverruggen, maar slechts een van hen kan de baas zijn.
Bij aankomst op het verzamelpunt schuiven we aan in de rij voor gratis koffie. We zijn net toegekend aan de rangers waar we vandaag mee op pad gaan. Van tevoren geef je aan of je een makkelijke, middelmatige of zware trekking wilt en naargelang van die keuze word je op de dag zelf ingedeeld in groepjes van 8 personen. De trackers in het nationaal park communiceren de locatie van elke gorillafamilie en op basis daarvan wordt bepaald hoe zwaar de trek zal zijn en wie naar welke familie gaat wandelen.
Onze gidsen leggen uit hoe de tracking er uit komt te zien. De dieren zijn best wel gewend geraakt aan bezoekers, en zodra je met een van de gidsen hun territorium betreedt, word je gezien als vriend van een vriend. De rangers hebben bepaalde manieren van communiceren met de apen. Twee korte grommen na elkaar is een geruststellende groet, om aan te geven dat de bezoekers met goede bedoelingen komen.
Leuk weetje. Tijdens corona kwamen er geen toeristen meer bij de gorilla's en na een poosje kwamen de dieren zelf een kijkje nemen in de omliggende dorpen, alsof ze kwamen checken wat er aan de hand was.
De familie die wij bezoeken - Agashya - betekent letterlijk vertaald speciaal, bijzonder. De naam is te danken aan het alfamannetje. Special, zoals de gidsen hem noemen, is niet de enige zilverrug in de groep. Zijn zoon is er ook bij, maar Special is de Big Boss. Hij komt oorspronkelijk van een andere familie vandaan en drong zich enkele jaren geleden in één nacht tijd op aan deze groep. Toen de rangers met de groep toeristen bij de familiegroep kwamen was er dus plots een nieuwe alfaman!
Als een echte casanova maakt hij graag de vrouwtjes het hof, maar niet alleen de dames uit eigen groep. Hij gaat regelmatig op pad en komt dan thuis met een vrouwtje uit Congo of Oeganda. En de vrouwtjes vallen blijkbaar massaal voor deze stevige billenset!
Wat wil je nog meer weten over gorilla's?
Enkele leuke weetjes over de gorilla. Ons DNA stemt voor 98% overeen met dat van de gorilla. Vrouwtjes krijgen ongeveer 6 jongen in hun leven. Het gewicht bij de geboorte is ongeveer 1,8 kg, maar een volwassen dier kan wel 180 kg wegen.
De baby's zijn in hun eerste levensjaar volledig afhankelijk van de moeder voor voedsel, bescherming en verplaatsing. Vanaf de leeftijd van 1 jaar beginnen ze de omgeving te verkennen, te spelen en zelf eten te zoeken. Van 3 tot 4 jaar zijn ze in de speelfase van hun leven. Op 8-jarige leeftijd zijn de vrouwtjes volwassen en worden ze door hun moeder weggestuurd, op zoek naar een man in een andere groep. Bij de jongens duurt het allemaal wat langer; die zijn pas met 12 - 13 jaar volwassen.
Alle mannetjes gorilla's worden zilverruggen, maar alleen de berggorilla kan meer dan één zilverrug in een groep hebben. De vrouwtjes kunnen 40 jaar oud worden, de mannetjes 30 jaar.
Er bestaan vier soorten gorilla's. Deze leven allen in de wouden van Centraal-Afrika en zijn geclassificeerd als bedreigde diersoort. Ze zijn vegetariër en eten tot 25 kg planten per dag, met een dieet dat overwegend uit bamboe bestaat. Elke avond maken ze een nieuw nest om te slapen.
De dieren hebben de mogelijkheid om duim en grote teen te bewegen, zodat ze tegen de andere vingers of tenen kunnen worden gedrukt. Dit geeft een grip- en grijpfunctie, belangrijk voor het vasthouden en gebruiken van voorwerpen.
Bedreigingen vormen het kleine leefgebied, ziekten en vallen die opgezet zijn voor andere dieren, zoals antilopen. Er wordt momenteel niet meer direct op ze gejaagd.
Ellen DeGeneres Campus of the Dian Fossey Gorilla Fund
Voorafgaand aan je gorilla tracking in Rwanda is een bezoek aan het Dian Fossey centre een aanrader. Hier krijg je een kijkje in het leven van de berggorilla en het legendarische werk dat Dian Fossey hier heeft verricht. Het is een mooie toevoeging op de film Gorillas in the Mist, mocht je die gezien hebben.
Alle informatie wordt getoond in het Engels en in de lokale taal, om de bewustwording van de lokale bevolking te vergroten. Tijdens ons bezoek zien we schoolgroepen, die vol interesse de borden tot zich nemen. Een fantastisch initiatief dus!
Dian Fossey over de woonplaats van de imposante mensapen: "De Virunga's, in het hart van Afrika, zo hoog dat je meer bibbert van kou dan zweet van warmte".
In het centrum houdt men met GPS-coördinaten bij waar de gorilla's zich bevinden. Op dagelijkse basis wordt zo in de gaten gehouden waar en hoe de groepen zich bewegen door het nationaal park. Zo krijgt men inzage in hoe en waarom de dieren zich verplaatsen, het voedsel, de ontmoetingen tussen families en de reactie op menselijke activiteiten.
Als bezoeker kom je ook te weten hoe je bij kunt dragen aan het behoud, door donaties, het symbolisch adopteren van een babygorilla of het delen via social media en andere kanalen.
Overnachten in stijl
- Uniek overnachten in Amarembo by Touch Down
- Uitstekende locatie in Kinigi
- Prachtige suites
- High end accommodatie
- Ultieme luxe voor een ultiem avontuur
- 5-sterren
2. Chimpansees in Rwanda
Bijna even bijzonder als een gorilla tracking is een chimpansee tracking. Fysiek is dit meestal wat zwaarder dan een gorillatrek, omdat de chimps sneller door de bomen en over de grond bewegen. Tijdens onze tocht moesten we verschillende keren van richting veranderen en op en neer de berg hiken.
Het was wel een zeer unieke ervaring om de chimps boven onze hoofden in de bomen te zien bungelen, kroelen en eten. We hadden verschillende "encounters", ook op de grond. Op enkele meters voor ons zat een chimpansee lekker te eten, waarna een hele groep, inclusief jonge apen, voorbij rende.
Dé plek voor een chimpansee trekking is Nyungwe Nationaal Park, een van de oudste bossen in Afrika. Chimpansees bouwen nesten op verschillende hoogtes. Het bovenste nest is voor de baby, het middelste voor de moeders en het onderste nest is voor de mannen, die de bescherming dragen voor de gevaren vanaf de grond.
3. Golden monkeys of gouden meerkatten
De schattigste apen van Afrika. Althans zo zien wij de golden monkeys. Bungelend tussen de bamboetakken zijn ze non stop blaadjes aan het verslinden met hun kleine pootjes. Met hun koddige oogjes staren ze in het rond.
Op hun achtste zijn de gouden meerkatten al volwassen en meestal leven ze ongeveer 20 jaar. In tegenstelling tot de gorilla's hebben de vrouwtjes het hier voor het zeggen.
Een trekking naar de golden monkeys in Volcanoes National Park vangt aan bij hetzelfde punt als de gorillatrek. Hier krijg je wederom een ranger en gids toegewezen. Na instructies rijd je met de jeep naar een vertrekpunt, waar je, na een eventuele sanitaire stop, een half uurtje tussen de akkers wandelt tot bij een bamboebos.
Je krijgt ongeveer een half uur de tijd om de aapjes van dichtbij te bekijken. Ze knuffelen en struinen door het struikgewas, klimmen en springen van bamboeplant naar bamboeplant. Kijk wel even uit om niet onder ze door te lopen, want er wordt niet opgelet waar of wanneer een plasje gepast is!
Overige primaten
Uiteraard zijn er nog tal van andere apensoorten in Rwanda. Alleen al in Nyungwe leven er 13 soorten! Andere primaten zijn vervet, zuidelijke franjeaap, groene baviaan, diadeemmeerkat, roodstaartmeerkat, kroonmeerkat, Dent's meerkat, uilenkopmeerkat en mantelmangabey.
