Pantanal
Natuur in Brazilië - Een van de mooiste natuurgebieden in Zuid-Amerika is de moerassige Pantanal in Brazilië. De oppervlakte is groter dan die van Nederland en België bij elkaar. Dit is de beste plek op aarde om unieke planten en dieren te ontdekken: van bijzondere zoogdieren tot kleurrijke vogels. De biodiversiteit is nog hoger dan in het Amazonegebied. NatureScanner vertelt je meer over de natuur in de Pantanal en toont je tips voor de mooiste reizen naar dit unieke gebied!
Pantanal in Brazilië
Tijdens een natuurreis in Brazilië mag de Pantanal niet missen op het reisprogramma. Het is een moerasgebied in het westen van Brazilië. Het leven wordt er beheerst door de Paraguay rivier. In de droge tijd valt de Pantanal grotendeels droog en trekken duizenden kaaimannen en capibara's (de grootste knaagdieren ter wereld) zich terug in de zijrivieren.
Gave Groepsreizen:
Zodra de regens weer aanvangen, vult de reusachtige vlakte zich en ontstaat er een enorme binnenzee in het midden van het continent. Wegen verdwijnen onder water, boerderijen komen op eilanden te liggen en het gebied vult zich met grote aantallen water- en waadvogels.
Mooiste plekken in de Pantanal
De Pantanal in Brazilië is zo groot, dat er in de praktijk gesproken wordt over een zuidelijk deel (in de deelstaat Mato Grosso do Sul) en een noordelijk deel (in de deelstaat Mato Grosso). Beide gebieden hebben een geheel eigen karakter, waarbij vooral in het noordelijke deel de tropische sfeer van de Amazone opvalt.
Vanaf de luchthaven Cuiabá is de Transpantaneira de enige "snelweg" door het gebied, gemakkelijk te bereiken. Ook in de droge periode zijn overal sporen van het regenseizoen terug te vinden in de Pantanal: diepe greppels staan blijvend onder water.
Natuur in de Pantanal
De biodiversiteit van de Pantanal is ongekend: het natuurgebied herbergt maar liefst 3500 plantensoorten, ruim 650 vogelsoorten, ca. 100 zoogdiersoorten, 400 vissoorten en 80 soorten reptielen. Vele van deze bewoners zijn zeldzaam en met uitsterven bedreigd: de blauwe hyacinthara, de jaguar, reuzenotter, laaglandtapir en het reuzengordeldier om er maar enkelen te noemen. Voor veel reizigers is het voornaamste doel het zien van de reuzenmiereneter en de hyacinthara.
Waterlelies
Kenmerkend voor de Pantanal zijn ook de reusachtige waterlelies, de Victoria amazonica: de grootste waterlelie op aarde. De plant heeft enorme bladeren, met een diameter tot wel drie meter en een draagkracht tot wel 40 kg. De soms wel 10 cm hoge randen staan rechtop. De bloemen zelf bloeien slechts twee dagen: de eerste dag zijn ze wit, de tweede dag roze. Ze kunnen wel 40 cm groot worden.
1. Noordelijke Pantanal
Het noordelijke deel is het mooiste gebied van de Pantanal. De reis door dit deel begint aan de oevers van de Mutum rivier. Baguari is een perfect uitgangspunt voor een eerste gebiedsverkenning. Te voet, met de boot of zoals de lokale Pantaneiro’s doen: op de rug van een paard.
Reuzenmiereneters, kleine miereneters en gordeldieren zijn hier nog algemeen. Overal zijn Sokoireigers en bontgekleurde Jabiroe ooievaars te zien. Met lokale gidsen kan per boot gezocht worden naar sporen van de schuwe reuzenotter. Gewone Zuid-Amerikaanse otters komen redelijk veelvuldig voor en komen zelfs bij de excursiebootjes kijken. Zijn grote broer houdt wat meer afstand, maar als hij zich laat zien is de herinnering onvergetelijk (mijn zoon doet nog steeds het geluid van de kleintjes na).
Terwijl de Mutumrivier zich laat vergelijken met de grote rietmoerassen uit Europa, is Curicaca meer een tropisch vloedbos in de Pantanal. Ook hier uiteraard brilkaaimannen in overvloed, maar de hoog opgaande bomen geven meteen al een andere aanblik.
Maskerhokko’s, grote, kalkoenachtige vogels, scharrelen over de bosbodem. De verwante chachalaca’s blijven liever wat schreeuwen op de hogere takken. Kapucijnaapjes zorgen voor het nodige vermaak en ’s avonds komen paca’s (middelgrote knaagdieren) en krabbenetende vossen tevoorschijn.
2. Zuidelijke Pantanal
Met het beeld van Curicaca op het netvlies kan je terugrijden naar Cuiabá voor een binnenlandse vlucht naar Campo Grando aan de rand van de zuidelijke Pantanal. Overal is de invloed van de Braziliaanse savanne (de cerrado) te zien. Droog, lage verspreid staande struikjes en overal termietenhopen, totaal anders dan de natuur in de tropische noordelijke Pantanal.
Het gebied wordt intensief voor veeteelt gebruikt en veel natuur is verdwenen. Westelijker laat echter ook hier de Paraguayrivier zien wie de baas is: gigantische overstromingen in de natte tijd maken bewoning slechts op enkele plaatsen mogelijk. Dat wordt direct duidelijk bij de Miranda rivier, oostelijk van Corumba. Passo do Lontra staat op hoge palen om het water buiten de deur te houden. Capibara’s lopen onder de huisjes door; bruine brulapen gebruiken de bomen boven de huisjes als concertzaal in de vroege ochtend.
Pantanal ecotoerisme
Ecotoerisme wordt in de Braziliaanse Pantanal steeds belangrijker. Natuurbescherming door de overheid staat nog in de kinderschoenen en het zijn particuliere initiatieven, zoals op de Pousada Xaraes ondersteund door het Wereld Natuur Fonds, die er voor zorgen dat de unieke natuur van de Pantanal behouden blijft. Veeteelt is ook hier de belangrijkste bron van inkomsten, maar waar mogelijk worden maatregelen genomen om bijvoorbeeld zeldzaam geworden hyacinthara’s (blauwe ara's) broedgelegenheid te bieden. Zuid-Amerikaanse tapirs en ook jaguars zijn weer teruggekomen en worden geregeld gezien door toeristen die in het gastenverblijf kunnen overnachten.
Rondreis Pantanal en Brazilië
Wat zijn de mogelijkheden voor een rondreis langs de Pantanal? Diverse Nederlandse en Belgische touroperators bieden een groepsreis naar de Pantanal en gespecialiseerde Zuid-Amerika organisaties bieden ook individuele reizen naar de Pantanal aan. Een bezoek aan de zuidelijke Pantanal kan je afsluiten met de indrukwekkende Iguazu watervallen. Net iets kleiner dan de Victoria Watervallen in Afrika en gelegen in een prachtig natuurreservaat op de grens van Argentinië en Brazilië. Het beste zicht heb je vanaf de Argentijnse kant. Neusbeertjes, leguanen en toco-toekans begeleiden je tijdens je wandeling.
Veelgestelde vragen
