Wandelen op Chios
Ondanks dat het Griekse eiland Chios misschien niet direct een belletje doet rinkelen, is er voor de echte hike fanaat genoeg te beleven. Het eiland kent een grote diversiteit aan natuur met kleurrijke bloemen en geurende kruiden langs de verschillende trails. Ontdek een van de vele losse wandelroutes, van beginner tot gevorderd, en geniet van de totale stilte om je heen. Ben je echt fanatiek? Dan is de 92 kilometer lange trail van Lithi Beach naar Agiasmata een absolute must-do tijdens je reis naar Chios!
Wandelreis Chios
Een wandelvakantie op Chios kan je op diverse manieren vormgeven. Boek een georganiseerde reis of ga zelf op pad met een wandelgids op zak. Je kan kiezen uit tientallen dagwandelingen of doorkruis een groot deel van het eiland met de Chios Trail. Naturescanner Steven liep zelf een deel van deze nieuwe trail en neemt je in dit artikel mee langs alle etappes.
Tips voor verblijf
Langeafstandsroute Chios
De LAW van Chios is een gloednieuwe route (2024) van 92 kilometer, met een samenstelling van acht losse etappes, waarbij etappe zeven en acht hetzelfde begin- en eindpunt hebben, maar een ander pad volgen. Met maximale hoogteverschillen van 700 meter en vaak goed begaanbare paden is deze hike prima te doen voor de gemiddelde wandelaar.
De markering van de route is nog niet overal optimaal, maar is wel volop in ontwikkeling. Ga op pad en ontdek de diverse natuur van het eiland, gecombineerd met culturele highlights om de ervaring echt compleet te maken.
App voor begeleiding en uitleg
Speciaal voor deze hike wordt er een app ontwikkeld voor Android en Iphone. Hierin zie je waar je bent op de route en welke highlights je onderweg gaat tegenkomen. Per bezienswaardigheid wordt zowel tekstueel als via een audio-opname uitleg gegeven, zodat je volledig op de hoogte bent van alles wat je onderweg ziet. Je kan de route ook vinden op de website van Trekking Trails Chios.
Etappes Chios Trail
Onderstaand de acht etappes met bezienswaardigheden op een rij. Het is ook mogelijk om losse etappes te lopen, aangezien elke etappe bij een dorpje eindigt. Je kunt de route ook andersom lopen. Oftewel, beginnen bij etappe 7/8 en eindigen bij etappe 1.
Etappe 1 - Lithi Beach naar Avgonima
16 km - 8u 30m
Nog helemaal fris start je vanaf Lithi Beach aan de Chios Trail! Lithi Beach is een prachtig klein, maar vooral ook rustig strand aan de westkust van Chios. Het witte zand in combinatie met het helderblauwe water laat je bijna twijfelen om op pad te gaan, maar geloof ons, er volgt nog veel moois. De eerste meters van deze relatief moeilijke etappe wandel je door het lokale dorp, waarna je al snel de hoogte in gaat en klimt tot een totaal van 750 meter. Vergeet zeker niet om af en toe even om te kijken, want het uitzicht op Lithi Beach en omgeving is vanaf deze hoogte simpelweg prachtig.
Wandel verder over de stenen weg uit de Ottomaanse periode, die zijn oorsprong vindt in de 19e eeuw. Onderweg spot je vele verschillende soorten bloemen, planten en kruiden. Enkele voorbeelden hiervan zijn de wolfsmelk, Japanse mispel, Dutchman’s pipe en diverse soorten orchideeën. Als je goed oplet zie je zelfs johannesbrood, een plant met hoge voedingswaardes die smaakt naar chocola. Als je genoeg kennis hebt over planten en kruiden, kun je onderweg wat plukken om te eten.
Al wandelend in de groene omgeving zie je in de verte Nea Moni (nieuw klooster) verscholen liggen. Het klooster staat geregistreerd als UNESCO-werelderfgoed door zijn kenmerkende Byzantijnse mozaïekwerken, die gemaakt zijn met echt goud.
Verder vind je op het enorme stuk grond diverse kerken, verblijven en een oude vestingmuur. Bezoek de verschillende gebouwen en maak daarnaast kennis met de grimmige gebeurtenissen die hier in het verleden hebben plaatsgevonden. Pak hier zeker even de tijd om terug te gaan in de geschiedenis van Chios.
Weetje: de hoge bomen rondom het klooster zorgen bij bosbranden voor een langzamere verspreiding van het vuur (doordat het vuur omhoog gaat in plaats van opzij).
Vervolg je weg vanaf Nea Moni voor de laatste zes kilometer van de route, waarbij je opnieuw enkele honderden meters gaat stijgen. Geniet nog even van de mooie uitzichten voordat je aankomt bij het oude stadje Avgonima, het eindpunt van de eerste etappe. In de smalle straatjes vind je pittoreske stenen huisjes, die vrijwel allemaal als accommodatie dienen. Pak je kans voor een unieke overnachting waarbij je echt even geniet van de stilte van de natuur, want daar zit je middenin.
Tip: ga aan het einde van de dag naar de westzijde van het dorp en geniet van een prachtige zonsondergang boven de Egeïsche zee.
Etappe 2 Avgonima naar Anavatos
10,5 km - 5u 25m
Na een goede nachtrust in Avgonima is het tijd voor de tweede etappe, die een gemiddelde moeilijkheidsgraad heeft. Je loopt richting het oosten over de oude wandelpaden, omgeven door een groot aantal naaldbomen. Vrijwel direct aan het begin van de hike klim je van zo’n 450 meter hoogte naar iets boven de 700 meter, waarmee je nagenoeg al het klimwerk voor deze etappe hebt gehad. Ongeveer halverwege krijg je zicht op de Agios Isidoros kapel (niet te verwarren met de zeer populaire en gelijknamige variant in het noorden van het eiland), waar je een korte stop kunt maken.
Het type route blijft verder nagenoeg hetzelfde, want ook hier begeef je je tussen de naaldbossen. Op weg naar het hoogste punt van deze etappe passeer je nogmaals een kapel, die van Taxiarchis. Al wandelend stuit je op het eindpunt van de route, het middeleeuwse dorpje Anavatos. Het dorp is zeer bekend door de ligging aan de rand van een hoge klif, wat natuurlijk een spectaculair beeld oplevert.
Historisch gezien staat Anavatos echter niet bekend om de meest fijne verhalen. Tijdens de Griekse onafhankelijkheidsoorlog (1821-1829), was dit zogeheten torendorp namelijk onderdeel van een groot slagveld, waarbij grote delen van het dorp vernietigd werden. De ruïnes van de gebouwen doen het dorp ogen als een spookstad, maar vergis je niet. In het hoogseizoen wonen er nog enkele mensen in het bergdorpje, waarvan één permanente bewoonster, die het dorp grote delen van het jaar helemaal voor haarzelf heeft. Best bewonderenswaardig, vind je niet?
Tip: bezoek je Anavatos in het hoogseizoen? Strijk dan zeker even neer voor een drankje op het terras aan het begin van het dorp.
Etappe 3 Anavatos naar Agios Isidoros
9,9 km - 5u 30m
Vanaf het noorden van Anavatos start je aan de derde van de acht etappes. Qua hoogtemeters betreft het de meest eenvoudige etappe van allemaal, want je gaat slechts een hoogteverschil van 200 meter afleggen. Verplaats je door de verlaten nederzettingen langs de steile kliffen van het dorp naar het “Footpath of Lygeri”. Dit pad wordt al sinds de middeleeuwen geassocieerd met verschillende legendes en mythes, met name in de tijd van piraterij rondom het eiland van Chios.
Een van deze mythes vertelt het verhaal van piraten die Lygeri, de zogenoemde schoonheid van Anavatos, kidnapten om als slaaf te dienen op een van de schepen. Al lopend over dit met geschiedenis overgoten pad, verken je de laatste zes kilometer van de route naar de oude kapel Agios Isidoros.
Etappe 4 Agios Isidoros naar Katavasi
8,9 km - 3u 55m
De vierde en kortste etappe start bij de kapel van Agios Isidoros. Het eerste gedeelte wandel je over goed begaanbare wegen uit het Ottomaanse tijdperk, waardoor je snel de eerste meters kunt maken. Je volgt de route richting het noordwesten.
Op dit moment begeef je jezelf in het Retsinadika gebied, Grieks voor het harsproductiegebied. Tijdens de komende zeven kilometer wandel je over oude, relatief makkelijke, voetpaden op een van de meest opvallende berghellingen van Chios. Omgeven door grote dennenbossen, ruik je van alle kanten de geur van hars en dennenappels en vervolg je je weg naar Katavasi. Geniet onderweg van de prachtige uitzichtpunten op de westkust van Chios tijdens deze gemakkelijke route.
Etappe 5 Katavasi naar Volissos
11,9 km - 5u 30m
Je begint je tocht over deze middelzware vijfde etappe op smalle paden naar de kleine kapel van St. Matrona. Het verhaal achter deze kapel gaat over St. Matrona Chiopolitis, die geboren werd in Volissos. Vlak voordat zij stierf (20 oktober 1455), schonk zij al haar bezittingen aan de armen. De kleine witte kapel, gewijd aan St. Matrona, is de plaats waar pelgrims en bezoekers op haar sterfdag samenkomen. Vanaf hier volg je het oude voetpad naar het dorp Katavasi.
Het dorp is gebouwd om de kerk van Chian Saint Matrona en stamt uit 1900, waarmee het voor het eiland een vrij nieuwe plaats is. Vanaf Katavasi wordt de route hervat waarbij je langzaam verder afdaalt tussen de dennenbossen. Onderweg passeer je een van de verschillende waterbronnen op het eiland. Ben je toe aan een pauze? Dan is dit een ideaal moment om even van je welverdiende rust te genieten.
Tip: reis je in maart? Dan heb je een goede kans om de vele bloeiende orchideeën te zien. In de periode daarna is er uiteraard ook nog genoeg te zien tijdens deze hike.
Wanneer je weer klaar bent om te gaan, wandel je verder over de oude wegen die dienden als toegangswegen voor het klooster van Moundon. Het klooster, op zo’n 300 meter hoogte, ligt midden in de natuur. Vanaf het klooster heb je onder andere een mooi uitzicht op omliggende dorpen als Volissos, Pirama en Pityos.
Onderweg passeer je een oude kalkoven die werd gebruikt om kalksteen om te branden naar kalk. Dit type oven is gemaakt van natuurlijke materialen, waardoor ze eigenlijk naadloos wegvallen in de natuurlijke omgeving. Kalk was van groot belang gedurende de Griekse historie en speelt ook vandaag de dag nog een belangrijke rol. De Griekse bevolking gebruikt kalk om hun huizen te beschermen tegen de krachtige zon. De witte kleur reflecteert goed en zorgt voor een koelere omgeving in huis.
Na een korte blik op de kalkoven vervolg je de route naar het kerkje Panagia Neromylon. De historische Ottomaanse paden leiden je naar Volissos, de eindbestemming van deze route.
Op weg hier naartoe wandel je door een meer weelderige omgeving, waarbij je de overblijfselen van oude watermolens kunt bekijken. De vele watermolens geven een goed beeld van hoe levendig deze vallei vroeger is geweest. De molen van Agios Georgios is door de tijd heen het best onderhouden en gerenoveerd, dus zeker de moeite om even kort te bezichtigen. Vervolg je wandeling naar Volissos.
Etappe 6 Volissos naar Chalandra
10,9 km - 5u 55m
Weer helemaal fris voor een dag wandelen, start je in Volissos aan de volgende middelzware etappe. Je merkt al snel dat dit dorp wat levendiger is dan de dorpjes die je tijdens de afgelopen etappes hebt gezien. Voordat je van start gaat met de wandeling is er nog een aantal korte bezienswaardigheden die je kunt bekijken.
Niet te missen is het middeleeuwse kasteel op de heuvel van het dorp. Vanaf hier heb je een mooi uitzicht op de omliggende natuur. Daarnaast is er ook de mogelijkheid om de archeologische collectie van Volissos te bezoeken. In het museum leer je over de handel, verspreiding en creatie van lokale Ariousios wijn. Je doet een stap terug in de tijd en hebt de mogelijkheid om de historische “wijnvaten” te aanschouwen. Zeker de moeite voor een korte stop van maximaal een half uurtje.
Voordat je begint aan de volgende etappe, hebben wij nog een kleine tip voor je. Verstopt in het dorp zit namelijk een traditionele lokale bakkerij. Volg de geuren en je komt vanzelf in de stookruimte met zwartgeblakerde plafonds, waar de bakker wellicht net de verse broden uit de steenoven haalt. Hier kun je (wat ons betreft overheerlijk) brood voor onderweg kopen.
Nu is het echt tijd om op pad te gaan. Vandaag staat een geleidelijke klim van zo’n elf kilometer op het programma. Na de start in Volissos wandel je langs de, in de zomer uitgedroogde, Chalikia rivier. Wanneer je goed over de helft van je route bent, krijg je zicht op Palia Potamia (Oud Potamia).
Dit uitgestorven dorp kent een interessante geschiedenis. De bewoners van Agios Georgios (dorp in de buurt) kenden veel overlast van piraten, door de open ligging van het dorp. Hierdoor werd rond het jaar 1600 besloten tot de stichting van Palia Potamia. Dit dorp werd gebouwd in de kloof tussen twee bergflanken, waardoor het niet zichtbaar was vanaf de zee en dus meer veiligheid bood. Klinkt logisch toch? Maar het bracht ook grote nadelen met zich mee. Juist door die specifieke ligging, was er in bepaalde periodes slechts twee uur zon per dag, wat resulteerde in een ongezond leefklimaat. Diverse ziektes speelden het dorp uiteindelijk parten, waardoor werd besloten om twee kilometer verderop Nea Potamia (Nieuw Potamia) te stichten. Dit dorp is momenteel nog altijd bewoond.
Je wandelt door Palia Potamia en klimt verder richting een uitstekende locatie voor een tussenstop, waarbij je een prachtig uitzicht hebt over de omgeving. Bij het uitzichtpunt heb je zicht op het diverse landschap van Noord-Chios, met als hoogtepunt de hoogste berg van Chios, de Pelineon (1297m).
Pak even je rust en geniet van dit levende schilderij, voordat je het laatste stukje van de etappe loopt richting eindpunt Chalandra.
Etappe 7/8 Chalandra naar Agiasmata
Wanneer je vanuit Chalandra vertrekt, heb je twee opties om je route te vervolgen. Zowel etappe zeven als etappe acht gaan namelijk naar hetzelfde eindpunt.
Etappe 7
11,6 km - 6u 25m
Kies je voor route zeven, dan wandel je direct bij het dorp omhoog door een dichtbegroeide omgeving. Omgeven door tal van geuren slinger je door de heuvels en passeer je een aantal kleine highlights, zoals waterputten en het kerkje van St. Mamas. Ongeveer halverwege zie je een klein groenig, goed onderhouden, gebouw. Dit is het schoolgebouw van het lokale dorp Egrigoros, waarvandaan je een prachtig uitzicht hebt op de Egeïsche zee.
Wanneer je verder wandelt, passeer je diverse wijnvelden, die toebehoren aan de Ariousios Winery. Deze wijngaard, opgericht in 1998, had als doel om de bekende Ariousios wijnen van Chios weer te doen opleven. Met de daadwerkelijke bouw van een moderne wijnproductie begon de productie op gang te komen. Of je nu wel of niet (zoals ik) van wijn houdt, is het toch de moeite waard om hier een korte stop te maken.
De gepassioneerde Anne geeft je een rondleiding door de geschiedenis, het productie- en verpakkingsproces en de opslagruimte met de welbekende wijnvaten. Na deze korte introductie met de wijnen en de omgeving, word je eigenlijk direct enthousiast over dit familiebedrijf. Je hebt ook de mogelijkheid om een wijnproeverij te doen, waar je kennismaakt met de verschillende lokale wijnen.
Inmiddels is de productie van de Ariousios Winery met zo’n 70.000 flessen per jaar in volle gang. Er zijn twaalf verschillende soorten Griekse wijnen, die worden geëxporteerd naar onder andere Noord-Amerika, Australië en Europa.
Voorzien van een goede dosis informatie wandel (of wankel) je verder richting eindpunt Agiasmata. Op de nog te belopen route komt regelmatig een explosie van geuren op je af, want je wordt hier omgeven door verse kruiden.
Tip: neem gerust een zakje / bakje mee voor onderweg, waarin je jouw verse kruiden verzamelt.
Onderweg geniet je nog van een paar prachtige uitzichtpunten en daal je beetje bij beetje af naar het kiezelstrand van Agiasmata.
Etappe 8
10,9 km - 5u 30m
De tweede optie vanaf Chalandra komt niet langs de wijngaarden, maar kent wel andere interessante hoogtepunten. Al snel kom je aan bij Keramos. Deze plaats was voor vele eeuwen een toonaangevend dorp door de mijnbouw, die tot rond 1955 actief was. Wanneer je hier wandelt, heb je de mogelijkheid om de ingangen van de mijnen te zien, evenals de accommodaties van de mijnwerkers destijds.
Na een kort bezoek aan de oude mijnregio is het tijd om de route te vervolgen. Na de nodige kilometers te hebben afgelegd, tref je een ideale stopplek. Dit uitzichtpunt geeft je een terugblik op het zojuist bezochte Keramos, maar met name het uitzicht op de noordkust van Chios is adembenemend. Geniet even goed van de totale stilte, want de volgende officiële stop, het dorp Leptopoda, is pas dicht tegen het eindpunt van de route aan.
Leptopoda is een klein dorpje, waarbij met name de self managed coffee shop een leuke stop is.
Dit kleine dorpscafé geeft hikers de kans om even rustig bij te komen met een drankje, waarbij je alles zelf regelt. Pak je drankje uit de koelkast, of brouw je eigen verse koffie, waarna je op het kleine terras geniet van het uitzicht. De betaling gaat volledig op vertrouwen, want er staat een kistje waarin je het geld achterlaat. De lokale dorpsbewoners zorgen ervoor dat het café genoeg voorraad heeft en komen zo nu en dan langs voor een praatje. Een mooie combinatie van lokaal initiatief en vertrouwen, wat je niet overal meer tegenkomt.
Hierna wandel je de laatste kilometers naar het eindpunt Agiasmata.
Eindpunt Chios Trail
Na zeven tot acht etappes gelopen te hebben, nader je dan eindelijk het eindpunt van deze 92 kilometer lange trail. Dagen van lopen door de diverse landschappen van Chios, explosies van geurende kruiden en bloemen, de kennismaking met de lokale initiatieven en een duik in de geschiedenis van het eiland, alles kwam voorbij. De laatste afdaling maak je naar Agiasmata, waar ontspanning centraal staat. Hier tref je warmwaterbronnen, die vanwege de vele mineralen goed zijn voor genezing en ontspanning (medisch erkend).
Bij de kust van Agiasmata is een gat in de grond gemaakt bij de oorspronkelijke warmwaterbron, deze wordt afgeschermd door een luik. Als je dit luik opent, zie je direct de bron waarvandaan het thermale water verder doorgesluisd wordt naar het badhuis. Neem zeker een kijkje door het luik te openen, maar stop je hand er niet in, want het water heeft een gemiddelde temperatuur van 67 graden.
Waar je wel van het warme water kan genieten, is in de thermale baden bij Thermae Agiasmata. Dit complex pompt het water van de warmwaterbronnen rechtstreeks naar het badhuis. Daarnaast zijn er ook diverse sauna’s, stoombaden en massagemogelijkheden om je ontspanning compleet te maken. Goed einde van deze trip toch?
Tip: wil je zelf alles leren over de flora, fauna en geschiedenis van Chios tijdens (een deel van) deze hike? Boek dan een lokale gids.
Deze reis was op uitnodiging van het Verkeersbureau van Chios en Trekking Trails Chios.
