Dark Sky Park Terschelling
Wat hebben Terschelling, de Lahbab woestijn in Dubai, Death Valley in de Verenigde Staten en de Pinnacles Desert in Australië met elkaar gemeen? Je zal je wenkbrauwen fronsen, vooral vanwege die ene vreemde eend in de bijt. Want waarom staat ons eigen Waddeneiland in een lijst van wereldbekende woestijnen?
Dark Sky Park Boschplaat
Het antwoord: de sterren! Sinds 2015 behoort Terschelling tot de lijst van Dark Sky Parken, parken met een pikdonkere sterrenhemel. Sterker nog, natuurgebied de Boschplaat - die het hele oostelijke deel van het eiland omvat - was het eerste sterrenpark in Nederland. Tijdens mijn verblijf op het eiland, sprak ik met initiatiefnemer Melis de Vries over deze titel die het eiland nu rijk is en waarom dit zo bijzonder is.

Melis is eigenaar van Vakantiepark Tjermelân. Als ondernemer is hij nauw betrokken bij alles wat met het eiland te maken heeft. Tijdens de Nacht van de Nacht, een jaarlijks terugkerend Fries evenement, waarmee men aandacht vraagt voor donkere nachten, groeide het besef dat Terschelling best wel iets unieks te bieden heeft.
1. Een sterrenhemel om van te dromen
Met 80% van haar oppervlakte aan natuur, is er voor Nederlandse begrippen weinig lichtvervuiling op Terschelling. De uitgestrekte natuurgebieden, hoge duinen en lange stranden zijn bijna geheel ontsloten van licht. Wanneer je de natuur van de Boschplaat in de avonduren betreedt, word je volledig omarmd door duisternis en stilte. Slechts op de horizon zie je vage verlichting.
Bij helder weer tekenen de eerste sterren zich al snel af. Blijkbaar zijn mensenogen zeer bijzonder en kunnen onze ogen zich als bij geen ander dier aanpassen aan licht en duisternis. Met de ca. 120 miljoen staafjes kunnen we kijken in het donker. Geef je ogen even de tijd om te wennen en binnen een half uur ben je al helemaal gewend aan het duister. Je merkt dat al je zintuigen zich op scherp zetten en de adrenaline stroomt door je bloed. Nachtelijke uitstapjes voelen echt wel als een avontuur.

Ik sprak ook nog met Welmoed Ubels, een van onze reporters die al van jongs af aan op Terschelling woont. Lachend vertelde ze me dat het voor bewoners van Terschelling de normaalste zaak ter wereld is om een schitterende sterrenhemel en de Melkweg te zien en dat ze eigenlijk pas recent is gaan beseffen hoe bijzonder dat wel niet is.
2. Dark Sky Park aanvraag
Maar even terug naar de oorsprong van het verhaal. Ondernemer Melis had wat meegekregen van de International Dark Sky Association (IDA) in de Verenigde Staten, kwam aan de praat met een sterrenkundige van het Planetarium in Franeker en het zaadje was geplant om een aanvraag in te dienen voor een certificaat.
Hij bracht mensen van Staatsbosbeheer, lokale experts en sterrenkundigen bij elkaar. Samen gingen ze een traject in om de titel van Dark Sky Park voor Terschelling te bemachtigen. Dat gaat niet zomaar. Een Dark Sky Park moet aan heel wat eisen en voorwaarden voldoen. Zo moeten bezoekers het gebied 24 uur per dag - dus ook 's nachts - kunnen betreden en moet de lichtvervuiling onder een bepaalde norm blijven.
Het zou drie jaar duren alvorens de titel werd toegekend. Er gingen heel wat documenten, allerlei metingen en analyses overheen alvorens het eerste Dark Sky predicaat van Nederland dan eindelijk werd verleend! En zo gebeurde het dat wij sinds 2015 in Nederland het Dark Sky Park De Boschplaat hebben.

Na Terschelling volgde al snel een ander gebied in Noord-Nederland en in 2016 voegde Dark Sky Park Lauwersmeer zich toe als tweede gebied met het certificaat. Andere gebieden in het oosten van het land zijn vandaag de dag nog bezig om ook een titel te verkrijgen en zo krijgen we misschien toch steeds meer donkere plekken in Nederland.
3. Donkere nacht beschermen
Waarom is een donkere sterrenhemel dan zo belangrijk? Het gaat niet alleen maar om die mooie sterren. De duisternis is voor mens, dier en natuur van groot belang. De nacht is een moment waarop de meeste levende wezens nieuwe energie opdoen.
Wij mensen komen tot rust en laden de batterij op, maar sommige dieren, zoals reeën, egels, konijnen en zelfs regenwormen, hebben de nacht juist nodig om voedsel te zoeken, te paren en te overleven; er zijn op dit tijdstip uiteraard minder natuurlijke vijanden actief. Veel nachtdieren en zelfs trekvogels en insecten maken gebruiken van de sterren als een kompas.

Vleermuizen, motten en andere nachtdieren raken zelfs gedesoriënteerd door verlichting en hebben de nacht nodig. Felle lichten kunnen een ecologische ramp veroorzaken. Zo vond er in 1907, toen de Brandaris een nieuwe felle lamp kreeg, een echte slachting onder vogels plaats. Honderden vogels vlogen zichzelf te pletter.
En wist je dat zelfs planten baat hebben bij de nacht? Sommige planten bloeien alleen 's nachts om bepaalde nachtvlinders te lokken.
Voor Melis en de andere betrokken ondernemers op Terschelling houdt het niet op bij het verkregen predicaat. Er wordt nog steeds verder nagedacht over hoe men op het eiland de lichtvervuiling kan terugdringen. Er worden minder felle lampen gebruikt en andere maatregelen genomen om het eiland steeds een stukje donkerder te maken.
Zelf de sterrenhemel en donkere hemel van Terschelling zien?
Wil jij nou ook een van de beste locaties in Nederland bezoeken om de nachtelijke hemel te bewonderen, een uitzonderlijk lage lichtvervuiling ervaren en misschien zelfs kans maken op de Melkweg en het Noorderlicht (aurora borealis)? Boek dan simpelweg een vakantie op Terschelling, trek er 's nachts op uit.
Je kunt een georganiseerde excursie met een gids boeken. Het is erg leuk om de duisternis te ontdekken met een bedreven gids. Vaak beschikt deze over goede apparatuur, zoals een telescoop. Naast het zicht op de sterren, kom je meer te weten over sterrenbeelden en hemellichamen en de effecten op de natuur.
Er worden tours aangeboden via VVV Terschelling, het Eilandmeisje, sterrenkundigen en Puur Terschelling (huifkarrentocht), al kun je er natuurlijk ook gewoon zelf op uit trekken. Er worden gedurende het jaar ook verschillende evenementen georganiseerd, zoals sterrenkijkavonden onder leiding van astronomen en natuurkundigen, workshops en ludieke activiteiten voor gezinnen met kinderen.

's Nachts wandelen op de Boschplaat
Wanneer je zelf op ontdekking trekt, zonder gids, zijn er twee mogelijke wandelroute. De eerste trail start bij Torduinen, een parkeerplaats van de Boschplaat. Je volgt het verharde pad naar het noorden, tot aan het Jan Thijssenduin (ca. 500 meter verderop). Daar neem je het onverharde duinpad omhoog. 's Zomers staat hier een telescoop opgesteld. Je geniet hier van een mooie weerspiegeling in het waddenwater.
De tweede trail vangt aan bij het Heartbreak Hotel. Wandel rechts naast het hotel via het strand naar de volgende strandovergang (paal 19). Je steekt de duinen over, loopt het fietspad op en wandelt richting West. Na 100 meter over dit pad kan je omhoog klimmen naar de Kapitein Rob Bunkerduin. Hiervandaan geniet je van een schitterende sterrenhemel en zie je in de verte de lichtgloed van de Brandaris. Daarna loop je verder het schelpenpad af naar Badweg Oosterend en via die route kan je weer naar de parkeerplaats.
Handig om mee te nemen
Neem een zaklamp mee om de weg in het donker te vinden. Zodra je op een mooi plekje staat om sterren te kijken schakel je deze uit. Laat je telefoon uitstaan. Je hebt niet veel aan een verrekijker, dus deze kan je thuislaten.
Zorg wel voor warme kleding; het kan flink afkoelen 's nachts.
TIP: wil je graag meer weten over de sterren, dan is de SkyView® app een aanrader. Maar wellicht hou je liever je mobiel opgeborgen en gun je jezelf het plezier om een keer helemaal offline te zijn!
Beste tijd sterren kijken op Terschelling
Wist je dat je in elk seizoen weer andere sterrenstelsels en sterrenbeelden ziet? De winter is de beste periode om sterren op de Wadden te zien. De nachten zijn langer en je hoeft niet heel laat op te blijven om al kans te maken op een mooie heldere sterrenhemel. Met nieuwe maan maak je het meest kans op een echt donkere nacht.
Vakantie op het eiland
Uiteraard heeft Terschelling ook in de daguren veel te bieden. Het eiland is perfect voor natuurliefhebbers, fietsers en wandelaars. Het biedt weidse vergezichten en een behoorlijk verrassende diversiteit in flora en fauna. Maak een fietstocht door de duinen, geniet van een flinke wandeling over het strand of verken de bossen en vlaktes in het binnenland. Elk seizoen brengt zijn eigen charme en kleuren, waardoor je telkens weer verrast wordt.
Onze reis werd mede mogelijk gemaakt door Terschelling.site. Voor meer informatie kan je ook terecht op www.darkskyparkterschelling.nl. Het enthousiasme in dit artikel is geheel van ons.