Ticino
Ontdek een Zwitserse regio met Italiaanse allures! In de Zwitserse Alpen kan je de bijna volledig Italiaanstalige regio Ticino of Tessin vinden, die zijn naam heeft te danken aan de gelijknamige rivier. Deze regio is de ideale bestemming voor een afwisselende vakantie in Zwitserland.
Het is de perfecte combinatie van twee werelden: het geordende Zwitserland gemixt met Italiaanse flair. Groene bergtoppen, wuivende palmbomen, kleurrijke huizen met ronde dakpannen en helderblauwe meren, je vindt het allemaal in het zuidelijkste en warmste kanton van Zwitserland!
Mooiste plekken in Tessin
Ticino heeft verschillende unieke plekken die zeker een bezoek waard zijn. De natuur in Ticino bestaat uit, enerzijds de Ticiner Alpen, met bergtoppen tot 3.402 meter, en anderzijds de blauwe meren in het zuiden van het kanton. Tussen de bergen liggen enkele bekende valleien, zoals de Valle Verzasca en de Valle Maggia. Hoewel de bergen in Tessin mooi zijn, is het er een stuk minder toeristisch dan in de hogere berggebieden elders in Zwitserland.
Sommige gebieden liggen niet bij elkaar in de buurt. Als je al deze bezienswaardigheden wilt bezoeken, raden wij aan om een rondreis in Tessin te maken. Je kunt uiteraard ook een vakantiehuis huren. Een huisje is de ideale uitvalsbasis voor een heerlijk verblijf om de omgeving te verkennen. Je hebt alles zelf in de hand en kunt gaan en staan waar je wilt zonder dat je met anderen rekening hoeft te houden. Hieronder een overzicht van mooiste plekjes om te zien.
1. Valle Verzasca
Valle Verzasca (Verzasca Vallei) is een bergdal in Ticino, in de omgeving van Locarno. Bezienswaardig is het plaatsje Lavertezzo, waar het glasheldere water van de Verzasca rivier bijzondere rotsformaties heeft uitgesleten. De Ponte dei Salti, een brug met twee bogen, waakt al eeuwen over de rivier en is het trotse kenmerk van de vallei. De brug is ca. 400 jaar oud en verbindt het hogere en lagere deel van de vallei met elkaar.
Ook het plaatsje Sonogno is een bezoek waard. Hier wordt nog op traditionele manier wol gemaakt.
- Treinreis met maar liefst 5 panoramatreinen!
- O.a. Glacier- en Bernina Express. Incl. bezoek aan de Jungfraujoch.
- Beleef Zwitserland tijdens deze treinrondreis.
2. Valle Maggia
Valle Maggia is een vallei rond de gelijknamige Maggiarivier. Het dal bevindt zich tussen Centovalli, het Lago Maggiore het Verzascadal in het oosten.
Waar je ook rijdt, wandelt of fietst, de kabbelende rivier is nooit ver weg. Je vindt er eiken en kastanjes, maar zelfs palmbomen die tot op 1.000 meter hoogte groeien. Langs de rivierbedding vind je op allerlei plekken zandstranden. Heerlijk om op een warme dag even pootje te baden in de rivier en vervolgens te relaxen op het strand.
3. Valle Bavona
Direct aan de Maggia vallei ligt de Bavona vallei. Hier wordt door drie stuwmeren veel energie opgewekt, maar het bijzondere is: in de dorpjes in de vallei is er helemaal geen elektriciteit. De bewoners hebben daar ooit zelf voor gekozen met een bindend referendum. Waarom precies, is me eigenlijk nooit helemaal duidelijk geworden. Het is in ieder geval een unieke belevenis om hier tussen de oude huisjes rond te wandelen en je te bedenken dat de bevolking hier moet leven van onder andere zonnepanelen, gas en kaarsen. Al moet ik zeggen, tijdens onze wandeling hebben er toch een aantal groepsgenoten ergens een stofzuiger gehoord…
Veel mensen wonen hier tegenwoordig alleen in de lente en zomer, maar in de winter hebben ze een huis ergens anders. Alleen in het dorp San Carlo is er elektriciteit. Vanuit het gehuchtje Sonlerto lopen er verschillende wandelroutes langs de Bavona rivier. Onderweg kom je langs lieflijke alpenweides, steile rotsformaties en door verkoelende bossen. Meermaals met het geluid van rinkelende koeienbellen op de achtergrond!
Tip: in Sonlerto vind je een piepklein winkeltje aan de zijkant van een huis. Hier worden, naast houten snij- en borrelplankjes, zelfgemaakte streekproducten zoals honing en jam verkocht. Geld stop je gewoon in een houten kistje, of je betaalt via de QR-code die ergens op een papiertje staat. Gaat gewoon op vertrouwen. Niets leukers dan op die manier de lokale bevolking een beetje steunen.
4. Foroglio waterval
Wanneer je in de buurt bent van de Valle Bavona mag je zeker een bezoek aan de Foroglio waterval niet overslaan. Dit is met zijn 108 meter hoogte één van de mooiste watervallen van de regio. Je kan er heen wandelen vanaf Sonlerto of er direct met de auto heenrijden.
Vanaf het terras van restaurant La Froda heb je al een prachtig uitzicht, maar loop vooral ook even naar de waterval zelf. Wanneer je onderaan dit adembenemende natuurverschijnsel staat voel je je echt even heel klein. Foto’s maken voor je socials? Ook dat kan hier! Neem plaats op de schommel en voel je even helemaal zen terwijl je heen en weer zwaait.
5. Isole di Brissago
Een bezoekje aan de Brissago eilandjes is een echte aanrader. Vanaf de kade in Ascona hop je zo op de ferry en vaar je er in slechts twintig minuten naartoe. De Brissago eilanden zijn twee eilanden midden in het Lago Maggiore en je vindt hier dé botanische tuin van Ticino. Deze vind je op het Isola Grande en je kunt er je ogen uitkijken naar meer dan 1700 plantensoorten uit Azië, Zuid-Afrika, Amerika en Oceanië. En dat alles inclusief continu een adembenemend uitzicht over het meer!
Het is de perfecte plek voor wat ultieme relaxuurtjes. Neem gerust een boek mee en geniet op je favoriete plekje van de rustgevende sfeer. Strijk vooral ook even neer op het terras van Hotel Villa Emden. Hier kun je urenlang in het zonnetje zitten onder het genot van een heerlijke lunch of een aperitivo. Dan smaakt je Aperol Spritz toch een stuk beter dan op een Nederlands terras!
6. Monte San Giorgio
In het zuidelijkste puntje van Ticino kan je de Monte San Giorgio vinden. Deze berg is ca. 1100 meter hoog en biedt een prachtig uitzicht over onder andere het Meer van Lugano. Hij ligt als het ware ingeklemd tussen twee van de uitstulpingen van het meer. Naast dit heerlijke uitzicht staat de regio hier ook bekend als vindplaats van fossielen van 245 tot 230 miljoen jaar geleden. Hierdoor is de San Giorgio ook terug te vinden op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Tijdens een educatieve wandeling kan je alles lezen over de vondsten bij de berg.
7. Ticiner Alpen
De bekende bergtoppen die je in de andere kantons van Zwitserland treft, vind je niet in de Ticiner Alpen. Toch zijn hier mooie huttentochten en dagwandelingen te maken.
Wandel vanaf de Capanna Adula hut (2.393 m) naar de top van de Rheinwaldhorn (3.402 m). Dit is de hoogste berg van Tessin. Het smeltwater van de gletsjer op haar oostelijke helling vormt de basis van de Hinterrhein, een van de twee belangrijkste bronnen van de rivier de Rijn.
De Monte Basòdino (3.273 m) is bereikbaar vanaf de Capanna Basòdino hut bij de San Carlo-Robiei kabelbaan. De omgeving van deze berg heeft een rijke fauna, waaronder alpenmarmotten, gemzen en steenbokken, die hier makkelijk gespot kunnen worden tijdens een wandeling. Waag je bijvoorbeeld aan de Glacier Trail bij de Basodino gletsjer. Een 9 km lange rondwandeling die makkelijk te bereiken is met de Val Bavona kabelbaan.
8. Meren in Ticino
Hoewel het Lago Maggiore voor het grootste deel in Italië ligt, ligt een groot deel ook in Tessin. Hier waken de prachtige plaatsen Ascona en Locarno over het meer. Ook het Lago di Lugano is grensoverschrijdend, maar ligt voor het grootste deel in Zwitserland.
Meer naar het noorden liggen enkele minder bekende stuwmeren, zoals het Lago di Luzzone en Lago Ritòm. In onderstaande video ervaar je de rust die op zulke plekken heerst. Hier voel je ook goed de combinatie van Zwitserse in Italiaanse invloeden. De koeien met hun bel om de nek, de houten huisjes.
9. Prachtige plaatsen in Ticino
Naast alle fraaie natuur en mooie bezienswaardigheden zijn er in Tessin genoeg steden en dorpjes die een bezoekje waard zijn.
- Bellinzona
Bellinzona is niet alleen de hoofdstad van Ticino, ook vind je hier drie kastelen die samen met de stadsmuren op de UNESCO Werelderfgoedlijst staan. Wij bezochten Castel Grande, dat midden in de stad staat. Het complex heeft vele veroveringen doorstaan en is door de eeuwen heen in het bezit geweest van verschillende families.
Het mooiste van deze plek is dat je vanaf de 27 meter hoge Torre Bianca een prachtig 360 graden uitzicht hebt over de omgeving. Zo kun je het stadscentrum zien van boven, maar ook de andere twee kastelen: Sasso Corbaro en Montebello. Neem ook vooral de tijd om rustig door het stadscentrum van Bellinzona te struinen en te genieten van een gelato op één van de terrasjes.
- Lugano
Een van de bekendste, en meteen ook de grootste stad van Ticino, is Lugano. Deze is te vinden aan het gelijknamige Meer van Lugano en ligt tussen de bergen. Er zijn midden in de stad verschillende pleinen en talrijke parken met subtropische planten te vinden waardoor je, ondanks dat je in een stad bent, de natuur binnen handbereik hebt. Kunst- en architectuurliefhebbers zitten in deze stad ook goed. Er zijn namelijk verschillende tentoonstellingen op hoog niveau en daarnaast zal je tijdens een wandeling door de stad talrijke mooie bouwwerken tegenkomen.
- Ascona
Het stadje Ascona is met haar 196 meter boven zeeniveau de laagstgelegen stad van Zwitserland. Het ligt aan de noordkant van het Lago Maggiore en is ontzettend sfeervol. Langs de gezellige promenade vind je allerlei restaurants, terrasjes en op sommige dagen unieke marktjes. In de charmante oude binnenstad vind je op elke hoek van de straat wel een schattig boetiekje. Ook zijn er allerlei winkels met streekproducten en wijnspeciaalzaken, er is van alles wat.
Wij verbleven in een hotel pal aan de promenade. Oftewel: elke ochtend wakker worden met uitzicht op het meer. Geloof mij, zo begin je elke dag direct met een geluksmomentje. De boottochtjes over het meer vertrekken op ongeveer 50 meter van het hotel. Liever zelf zwemmen in het Lago Maggiore? Pak dan één van de fietsen die je bij het hotel kunt huren en je fietst in slechts 10 minuutjes naar een klein zandstrand. Heerlijk om aan het einde van de dag een duik te nemen tijdens zonsondergang.
Nog even een bijzonder verhaal: boven Ascona ligt de Monte Verità, oftewel de ‘Berg van de Waarheid’. Aan het begin van de twintigste eeuw kwamen hier hippies en andere mensen met zogenaamde alternatieve denkbeelden te wonen. De gemeenschap trok kunstenaars en zelfs beroemdheden van over de hele wereld aan. Tegenwoordig is er een museum waar je achter het boeiende verhaal van deze mensen komt. En het is ook gewoon een hele mooie plek om rond te struinen en te genieten van het uitzicht.
- Fijn hotel aan het Lago Maggiore.
- Goede uitvalsbasis om Ticino te verkennen.
- Veel restaurants in de buurt.
Actieve vakantie in Ticino
Door de verschillende meren en de gevarieerde natuur is Ticino ideaal voor een actieve vakantie. Er zijn in de regio eindeloos veel prachtige wandelroutes die leiden naar plekken met een betoverend uitzicht. Als je meer houdt van activiteiten op het water zit je aan een van de meren zeker goed! Hier kan je namelijk terecht voor verschillende watersportactiviteiten, bijvoorbeeld windsurfen, zeilen of raften. In de winter is Tessin een populaire wintersportbestemming.
Tip: rij je op de snelweg in Ticino, denk dan aan het tolvignet.
Wandelen in Ticino
Geen tripje naar Zwitserland is compleet zonder een fijne hike. Mijn tip is de wandeling van Alpe di Neggia naar de berghut Capanna Gambarögn. Het is geen al te moeilijke wandeling, al moet je wel goede, stevige schoenen aan. Geen All Stars of slippers in ieder geval, want dan kom je niet ver.
De route gaat van 1393 meter hoogte naar 1723 meter hoogte en je doet er in normaal, relaxed tempo ongeveer een uur over. Eenmaal boven op de Monte Gambarogno heb je een fantastisch uitzicht over het Lago Maggiore. Oftewel, fotoshoot tijd!
Bij Capanna Cambarögn kun je genieten van een hapje en een drankje. De kaart is niet groot; de keuze bestaat uit lokale worst en kaas, groentesoep en - natuurlijk - gerechtjes met polenta. Hou vooral wat plek over voor een toetje, want de huisgemaakte taart of cake is hemels. Ook goed om te weten is dat het beneden bij het Lago Maggiore heerlijk warm kan zijn, maar al bij het startpunt van deze wandeling kan er een flinke wind staan. Van het omhoog lopen krijg je het natuurlijk vanzelf warm, maar een laagje extra kan geen kwaad.
Nog meer wandelen? Boven Locarno vind je het gebied Cardada Cimetta. Vanaf de top van de 1670 meter hoge Cimetta kijk je uit over het glinsterende meer beneden en de Dufourspitze-Monte Rosa, het hoogste punt van Zwitserland, in de verte. Hier starten verschillende wandelingen door de rest van het gebied.
Wintersport in Ticino
In de zomermaanden is Tessin een heerlijke warme Alpenbestemming, maar in de winter kan je er net als in de rest van het land fijn wintersporten. De hooggelegen bergtoppen bieden vertier voor de echte wintersporters met uitgebreide pistes voor skiërs en snowboarders, funparks, loipes, maar ook sneewschoenwandelen door het verstilde landschap is mogelijk.
Totaal heeft Ticino 121 kilometer aan pistes. Enkele mooie wintersportgebieden met zowel blauwe, rode als zwarte pistes:
- Nara - Leontica - 30 km aan pistes. Daarnaast 10 kilometer aan rodelbanen, 7 kilometer winterwandelpaden en een funpark met jumps en rails. Én de enige sleepiste van Ticino, 5 kilometer lang plezier voor het hele gezin.
- Bosco Gurin - Grossalp - 30 km aan pistes + een sneeuwpark en mogelijkheden tot sneeuwschoenwandelen en langlaufen.
- Cari - 20 km aan pistes. Je kan hier ook gaan winterwandelen, rodelen en genieten van het Snow Park.
- Pesciüm – Airolo - 30 km aan pistes. Ook een populair gebied voor sneeuwschoenwandelen en langlaufen.
En wist je dat je het hele jaar door kan mountainbiken in Ticino? Er valt vrijwel geen sneeuw in de lager gelegen valleien waardoor de mtb paden vrij blijven en winter biking een leuke activiteit is.
(h)EERLIJK eten in Ticino
Een grotto is een super karakteristiek restaurant in deze regio. Ze liggen vaak aan de rand van een bos, in ieder geval dichtbij de natuur. Van oorsprong werden deze gebouwen gebouwd als opslagruimte voor eten en drinken. Vanwege de structuur van de gebouwen bleef het hier namelijk heel koel. Sommigen zijn nog steeds hiervoor in gebruik, maar de meeste grotto’s zijn tegenwoordig restaurantjes.
Het zijn geen sterrenrestaurants, maar dat is juist het leuke. Je eet er echte streekproducten, zoals kaasplankjes en charcuterie, minestronesoep en verschillende varianten van polenta. Polenta is sowieso een favoriet gerecht in deze regio, ik heb het nog nooit zoveel op de kaart zien staan. Leuk weetje: als je polenta met kaas bestelt, krijg je niet net zoals met bijvoorbeeld risotto gesmolten kaas eroverheen, maar je krijgt letterlijk een blok kaas op je bord. Perfect voor de echte kaasliefhebbers onder ons.
Bereikbaarheid Ticino
Om in Ticino te komen kun je het beste met de trein naar Locarno reizen. Comfortabel én net een stukje beter voor het milieu. Win-win! Vanuit Nederland vertrekt de trein vanaf Amsterdam, Utrecht en Arnhem. Het hangt een beetje van de dag en de tijden af hoe vaak je moet overstappen, maar normaal gesproken ben je in ongeveer 12 uur op de plek van bestemming.
Gina bezocht Ticino op uitnodiging van Zwitserland Toerisme.
