Sleeswijk-Holstein
De meest noordelijke deelstaat van Duitsland is Sleeswijk-Holstein (in het Duits: Schleswig-Holstein), dat samen met Denemarken het schiereiland Jutland deelt. Tussen de Noordzee en de Oostzee en met bekende steden als Kiel, Lübeck en Flensburg heeft de regio veel moois te bieden. Zeker ook aan de natuurliefhebber, met mooie wandel- en fietsroutes door een afwisselend landschap met heuvels, strand en meren.
Winter in Sleeswijk-Holstein
Ook in de winter is het uiterste noorden van Duitsland geschikt om te bezoeken. Wist je dat er zelfs een wintersportgebied is? Vanzelfsprekend is het gebied met een hoogte tot 168 meter niet sneeuwzeker, maar áls er sneeuw ligt, is het genieten op de lange latten of een rodelsleetje tijdens de afdaling van de Bungsberg, de hoogste berg van Sleeswijk-Holstein.
Een lekker frisse wandeling langs een van de kusten, een bezoekje aan een kuuroord of aan een van de gezellige kerstmarkten zijn sowieso goede opties in het koude seizoen. In Lübeck vind je zelfs op verschillende plekken kerstmarkten, zoals op het plein voor het oude stadhuis. Geniet van geroosterde amandelen, snoepjes, Duitse braadworst en natuurlijk een warme glühwein in een feestelijke sfeer tussen lichtjes en kerstbomen.
Overnachtingstips
- Aan de boulevard van Sankt Peter-Ordning.
- Heerlijk genieten van het strand.
- Wandelen, fietsen of naar de spa.
- Rustige omgeving met veel wandelmogelijkheden.
- Midden in Sleeswijk-Holstein, niet ver van de Waddenkust.
- Honden zijn welkom.
Mooiste plekken Schleswig-Holstein
Welke highlights in de meest noordelijke Duitse deelstaat mag je als natuurliefhebber niet overslaan? En is er in de steden veel moois te zien? We zetten de mooiste plekken in Sleeswijk-Holstein voor je op een rij.
1. Holsteinische Schweiz
Tussen Kiel en Lübeck ligt een natuurpark; de Holsteinische Schweiz. Een verwijzing naar Zwitserland in de naam is wellicht wat overmoedig, toch vind je hier een prachtig, gevarieerd landschap met heuvels, bossen, meren en akkerlanden die omringd zijn met hagen. Het gebied is zeker interessant als je je bedenkt dat het gevormd is tijdens de laatste ijstijd, zo waren de heuvels vroeger morenen en de meren zijn ontstaan na erosie van gletsjers. In het gebied stromen twee rivieren; de Schwentine en de Kossau.
Letterlijk hoogtepunt van dit natuurpark is de Bungsberg, meteen ook de hoogste berg van Sleeswijk-Holstein, die je kunt beklimmen met een trap van tweehonderd treden, waarna je getrakteerd wordt op een weids uitzicht. Een mooi uitzicht over het natuurpark heb je ook vanaf de Holzbergturm op de Holzberg bij Malente.
Vogelliefhebbers kunnen veel soorten spotten tussen de meren en heuvels, zo komen de zwarte ooievaar en zeearend hier voor.
In het gebied lopen 27 bewegwijzerde wandelroutes. Leuk weetje: de Europese lange-afstandswandeling E1 (van Noorwegen naar Sicilië) loopt er ook dwars doorheen. Fietsroutes zijn er tussen 15 en 61 kilometer. Een aanrader is de 5-Seen-Tour die start in Malente.
In de stadjes in deze streek liggen mooie oude gebouwen en enkele fraaie kastelen. Bezoek bijvoorbeeld eens Eutin met het barokke slot vol zalen met schilderijen en sla zeker de altstad niet over, met het mooie marktplein met vakwerkhuizen. Ook het slot in Plön is de moeite waard, niet op de laatste plaats vanwege het mooie uitzicht over de Grosser Plöner See. In Malente vind je gezellige boulevards aan zowel de Kellersee als Dieksee.
2. Naturpark Lauenburgische Seen
Het Naturpark Lauenburgische Seen, het oudste natuurpark van Schleswig-Holstein, is ook ontstaan door de laatste ijstijd en wordt gekenmerkt door een heuvel- en merenlandschap. Met meer dan veertig meren die als fonkelende juwelen in de bossen liggen, biedt het park een rijkdom aan soorten: van zeearenden boven het water en kraanvogels bij hun avondtrek, tot moeraskikkers in het Salemer Moor en orchideeën in het Hellbachtal.
3. Beltringharder Koog
De Beltringharder Koog aan de Waddenkust is sinds 1987 het grootste natuurreservaat op het vasteland van Sleeswijk-Holstein. In het noorden ligt het Speicherbecken Sönke Nissen Koog Siel, een zoutwatermeer tussen weiden en moerassen.
Verderop ligt de Lüttmorsee met twee uitkijkpunten, waar talloze vogels nestelen in struiken en natte graslanden. Het Arlau Speicherbecken, met zijn kunstmatig geregelde getijden, trekt bij laagwater vele wadvogels aan, terwijl de Holmer See in het zuidoosten juist rust en ruimte biedt.
Fietsers en wandelaars kunnen het gebied bereiken via de dijken bij Bordelum, Cecilienkoog of Nordstrand.
Meer accommodaties
- 4-sterren Superior Ringhotel Birke.
- Combineer stad en natuur.
- Heerlijk eten en wellness.
- Overnacht op de Moin Madita in Sleeswijk.
- Heerlijk zonnen op het terras.
- Zeer vogelrijk gebied.
- Overnacht in gerestaureerde 18e-eeuwse boerderij.
- Maximaal 23 personen.
- Ontdek het prachtige eiland Fehmarn.
- Fijn hotelletje op waddeneiland Amrum.
- Kwartiertje lopen van het strand.
- Fietsverhuur mogelijk.
4. Schaalsee
De Schaalsee ligt op de grens van Sleeswijk-Holstein en Mecklenburg-Voor-Pommeren en behoort met een maximale diepte van 72 meter tot de diepste meren van Duitsland. Het bestaat uit een complex van zes met elkaar verbonden meren net ten oosten van Hamburg.
Het meer herinnert aan een tijd waarin de grens tussen Oost- en West-Duitsland dwars door het water liep. Tegenwoordig maakt het deel uit van het Biosphärenreservat Schaalsee, een beschermd natuurgebied.
Het meer is rijk aan vis, zoals snoek, baars, karper en de lokale Maräne, en trekt roofvogels aan zoals zeearend en de zeldzame visarend. Aan de zuidkant ligt Zarrentin am Schaalsee, een charmant stadje met historische kerk- en kloostergebouwen.
5. Waddenkust
Het Nationalpark Schleswig-Holsteinisches Wattenmeer is met 4.410 km² het grootste nationale park van Duitsland en strekt zich uit van de Duits-Deense grens tot de monding van de Elbe. Tweederde van het park staat permanent onder water, terwijl de rest bij eb droogvalt. Het gebied is opgedeeld in een strikt beschermde zone en een zone waar duurzaam gebruik mogelijk is, waaronder recreatie en traditionele visserij.
Voor natuurliefhebbers is het park een paradijs: duizenden trekvogels gebruiken de kwelders als broed- en overwinteringsgebied, waaronder eidereenden en brandganzen, terwijl bruinvissen, gewone en grijze zeehonden in het water leven. Zeegrasvelden, kwelderplanten zoals roodzwenkgras en duizendguldenkruid en honderden insecten- en vissoorten maken het ecologisch rijk.
In het Nationaal Park Sleeswijk-Holsteinse Waddenzee kun je het getijdenlandschap van dichtbij beleven. Je kunt wadlopen bij eb, de kwelders ontdekken met een gids, of vogels spotten vanaf de uitkijkpunten en observatiehutten. Per boot of kajak kun je de Halligen en slikvelden vanaf het water bekijken.
De meest bekende plaats aan de Waddenzee in Sleeswijk-Holstein is St. Peter-Ording, bekend om zijn brede stranden, uitgestrekte duinen en kwelders.
Informatiecentra, zoals het Multimar Wattforum, vertellen alles over flora, fauna en het bijzondere ecosysteem. Fietsen langs de dijken of wandelen over stranden en duinen geeft je adembenemende vergezichten en de kans om zeehonden en zeevogels van dichtbij te zien. Wil je natuur combineren met cultuur, dan kun je de kleine havenstadjes zoals Husum, Büsum en Friedrichskoog bezoeken.
Meeneemtip
Welke vogels komen er voor in Duitsland? Deze handige veldgids toont alle meest voorkomende soorten en een kaartje met de beste gebieden.
6. Noord-Friese eilanden en Helgoland
De Noord-Friese Waddeneilanden liggen voor de westkust van Sleeswijk-Holstein en vormen een uniek grensgebied tussen Duitsland en Denemarken. De meest bekende eilanden zijn Sylt, Föhr, Amrum en Pellworm, aangevuld met de kleinere Halligen die geen dijken hebben, maar op terpen liggen. Sylt is bijzonder goed bereikbaar: je kunt er comfortabel met de trein naartoe. Lees erover op onze pagina Treinreizen in Duitsland.
Het getijdenlandschap op de eilanden van kwelders, slikken, duinen en stranden verandert voortdurend met eb en vloed en biedt zo voedsel en rust voor talloze vogels, zeehonden en ander zeeleven. De Halligen hebben een nog rauwere charme: zonder dijken zijn ze bij stormvloeden deels overstroomd en vormen ze een dynamisch ecosysteem waar planten en dieren zich voortdurend aanpassen. Lees meer over de Duitse Waddeneilanden.
Naast de Noord-Friese Waddeneilanden liggen er in de Noordzee, behoorlijk ver vanuit de kust, nog twee eilanden; Helgoland en Düne. Helgoland bestaat uit een hoger gelegen rood zandstenen plateaulandschap en de steile Lummenfelsen waar duizenden zeevogels broeden, zoals de jan-van-gent.
Het kleinere Düne is een zandplaat die grotendeels onbewoond is. Het staat bekend om de zeehonden, die er hun jongen ter wereld brengen. Vooral in de lente en vroege zomer is het eiland een belangrijke plek om zeehondjes te zien, wanneer de pups veilig op het strand liggen, terwijl de moeders in zee foerageren. Naast gewone zeehonden komen er ook weer steeds meer kegelrobben voor.
Wil je zelf een verblijf op Helgoland regelen, dan kan je bij Booking.com terecht voor een hotel. Keuze uit ca. 20 accommodaties.
7. Oostzee
Aan de Oostzeekust van Sleeswijk-Holstein vind je weer een totaal ander landschap: een ruim 400 kilometer lange kustlijn met brede stranden, kindvriendelijke badplaatsen en het eiland Fehmarn, verbonden met het Duitse vasteland via een brug en met een veerboot naar Denemarken.
Aan de Duitse Oostzee (ook wel: Baltische Zee) kun je heerlijk spelen aan het strand, zwemmen of actief bezig zijn met waterfietsen, trampolines en glijbanen. Favoriet bij gezinnen is de Geltinger Bucht, bij de uitmonding van de Flensburg Fjord. Het brede strand en rustige zee maken de baai ideaal voor kinderen. Langs de kust kun je ook (leren) zeilen, fietsen of wandelen en genieten van boerderijrestaurants met verse producten.
8. Naturpark Schlei
De 42 kilometer lange Schlei, een arm van de Oostzee, scheidt het schiereiland Schwansen van het Duitse vasteland en vormt zo een slingerende, idyllische kustlijn. Het grootste deel van deze streek maakt deel uit van het Naturpark Schlei, ideaal voor bezoekers die willen ontspannen en van de natuur genieten.
Sinds 2018 is de Ostseefjord Schlei als eerste duurzame bestemming in Schleswig-Holstein gecertificeerd. Je kunt er rustige strandjes ontdekken, de kracht van de Oostzee ervaren vanaf een surfboard, of genieten van fietsen, wandelen, watersport of gewoon ontspannen in de natuur.
9. Stadjes
In Sleeswijk-Holstein zijn enkele steden echte hoogtepunten om te bezoeken. Flensburg, vlak bij de Deense grens, staat bekend om zijn Scandinavische sfeer met een historische haven, charmante oude stad met smalle straatjes, traditionele pakhuizen en Schloss Glücksburg.
Kiel is de grootste stad aan de Oostzee en heeft een levendige haven, de jaarlijkse Kieler Woche en mogelijkheden om te zeilen en boottochten te maken.
Aan de zuidkust ligt Lübeck, de oude Hanzestad met een UNESCO-beschermd centrum vol kerken, hofjes en historische gebouwen, beroemd om zijn marsepein en rijke handelsgeschiedenis. Het stadsdeel Travemünde is bekend vanwege de haven, waar ferry's naar Scandinavië vertrekken. Het is een badplaats met een heerlijk breed zandstrand.
Lauenburg en Friedrichstadt zijn pittoreske steden langs de Elbe en Treene, met grachten en kleurige gevels. Schleswig herinnert aan de Vikingtijd; het Vikingmuseum Haithabu en het kasteel Gottorf laten zien hoe belangrijk deze stad ooit was in handel en cultuur van Noord-Europa.
Wat te doen in Sleeswijk-Holstein
In Sleeswijk-Holstein kun je je dagen vullen met een grote verscheidenheid aan buitenactiviteiten, zoals wandelen, fietsen of het water op. Na het actief zijn geniet je hier van regionale lekkernijen, zoals visbroodjes, versgebakken taart, lokaal bier en specialiteiten zoals de Pharisäer (koffie met rum, suiker en slagroom).
1. Wandelen
Wandelen kan overal: van de kustpaden langs de Noord- en Oostzee tot aan de idyllische wandelpaden door het binnenland, Schleswig-Holstein is een echt wandelparadijs voor elk niveau, met historische bezienswaardigheden, rust en een grote verscheidenheid aan routes.
Wandelen aan de Noordzee betekent vrijheid voelen, de wind in je gezicht en een uniek natuurlandschap ontdekken. Wandel langs het wad of over de dijk. Langs de Oostzee vind je achthonderd kilometer aan wandelroutes. Voor ieder type wandelaar is er een passende route, of je nu langs de klifkust, over het strand of rondom de meren wilt wandelen. Ook op de Noord-Friese eilanden kun je naar hartenlust wandelen. Ze bieden wandelroutes voor elk niveau, van rustige strandwandelingen tot uitdagende tochten, met prachtige duinen, stranden en uitzichten over de Waddenzee.
De Naturparkwanderweg loopt door het gevarieerde natuur- en cultuurlandschap van vier natuurparken in Schleswig-Holstein. De route begint in Maasholm in het natuurpark Schlei en voert via de natuurparken Hüttener Berge en Westensee naar Brokstedt in het natuurpark Aukrug. Het pad is 180 kilometer lang en in beide richtingen volledig gemarkeerd met gele pijlen. Je kunt de hele route lopen of kortere etappes en rondwandelingen maken.
Ook de langeafstandsroutes E1, E6 en E9 voeren door afwisselende landschappen en charmante dorpjes.
2. Fietsen
Voor wie liever trapt dan loopt, biedt de regio uitgebreide fietsroutes, vaak langs rustige landwegen, dijken en sfeervolle dorpen, met mogelijkheden om e-bikes te huren en pitstops te maken bij boerderijcafés. In Sleeswijk-Holstein is het landschap wijd en vlak, waait de wind uit alle richtingen, ruik je de zilte zeelucht en biedt de natuur unieke bezienswaardigheden: van de Waddenzee bij eb en vloed tot uitgestrekte klifkusten, romantische bossen, fonkelende meren en vogels zoals grauwe ganzen, ooievaars, kraanvogels en natuurlijk meeuwen.
Met 13 langeafstandsfietsroutes en in totaal 2.919 kilometer aan fietspaden is Schleswig-Holstein ideaal voor een ontspannen fietstocht of een langere fietsvakantie. Populaire voorbeelden zijn de Nordseeküsten-Radweg langs de Noordzeekust, de Ostseeküsten-Radweg langs de Oostzee, de historische Mönchsweg, de Eider-Treene-Sorge-Radweg door het laagland en de Wikinger-Friesen-Weg van St. Peter-Ording naar Maasholm.
3. Op het water
Ook op het water valt er veel te beleven. Je kunt zeilen, kajakken/varen op de Oostzee of op de vele meren, of deelnemen aan bootexcursies naar de Waddeneilanden en Halligen om zeehonden en vogels te spotten. Of je nu op een rivier, meer of zee vaart, de gebieden bieden gemakkelijke instappunten, idyllische rustplekken en tochten voor elk niveau. Onderweg ervaar je pure natuur, met rietkragen, rustige baaien en vele vogelsoorten.
4. Cultuur
Voor cultuur en ontspanning kun je steden en dorpen bezoeken zoals Lübeck, Kiel, Flensburg of Friedrichstadt, waar musea, historische havens en lokale markten het aanbod van natuuractiviteiten aanvullen.
Wil je meer lezen over natuur in Duitsland, bekijk dan onze algemene pagina en de informatie van het Duits Verkeersbureau.
