Kastelen in het Zwarte Woud
Naast bergen, meren, rivieren en schluchten heeft het Zwarte Woud nog iets moois te bieden; kastelen en burchten. Vind je het leuk om de geschiedenis in te duiken of gewoon een mooi bouwwerk (of restanten daarvan) te bezoeken met een mooie ligging? Dan ben je in deze zuidwestelijke streek in Duitsland zeker op de goede plek!
De meeste kastelen in het Zwarte Woud stammen uit de middeleeuwen, grofweg tussen de elfde en vijftiende eeuw. Deze regio lag strategisch aan belangrijke handelsroutes tussen Duitsland, Frankrijk en Zwitserland. Rijke adellijke families en bisschoppen bouwden hier hun burchten om hun land te verdedigen, tol te heffen of gewoon om te pronken met hun macht.
De dichte bossen en heuvelachtige landschappen boden natuurlijke bescherming én perfecte plekken voor vestigingen. Daarom zie je nog steeds zoveel van deze bouwwerken, meestal gelegen op een bergtop.
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen;
- Burcht (Burg): een versterkte middeleeuwse vesting. Denk aan dikke muren, torens en een verdedigbare ligging. Gebouwd voor oorlogstijd.
- Kasteel (Schloss): vaak wat minder militair dan een burcht, maar nog steeds versterkt. Een kasteel kon ook als woonplek dienen voor de adel.
- Paleis (Palast): luxueuze residentie, meestal gebouwd in vredestijd (vaak vanaf de 17e eeuw). Hier draait alles om pracht en praal, niet om verdediging.
Burchtruïnes in het Zwarte Woud
Sommige burchten en kastelen zijn verwoest tijdens oorlogen (zoals de Dertigjarige Oorlog of door Franse troepen in de zeventiende eeuw), andere zijn simpelweg verlaten en overgeleverd aan de natuur.
Ooit in volle glorie, nu een ruïne. Van veel burchten zijn alleen delen van muren en torens blijven staan. Juist dit maakt het bouwwerk mysterieus en aantrekkelijk. Wandel eens door de restanten en stel je voor hoe het hier in vroegere tijden eruit heeft gezien!
Onze favoriete ruïnes in het Zwarte Woud op een rij:
1. Rötteln
Deze burchtruïne ligt in Lörrach, een stad in het uiterste zuiden van het Zwarte Woud, aan de Zwitserse grens bij Bazel. Het is de op twee na grootste kasteelruïne van Baden en was vroeger een behoorlijk grote vesting. De ligging van Rötteln Castle op een 422 meter hoge heuvel maakt dat je een geweldig uitzicht hebt op de stad en omgeving.
De lager gelegen voorburcht is op elk moment gratis toegankelijk via diverse poorten in de ringmuur. Het bovenkasteel is bereikbaar via een ophaalbrug en alleen tijdens openingstijden tegen entree. In de ruïne worden jaarlijks een jazzfestival en openluchtbioscoop georganiseerd. De naastgelegen biergarten is een gezellige plek om iets te eten en drinken!
2. Hohengeroldseck
Bij Seelbach in midden Zwarte Woud ligt de ruïne van het dertiende-eeuwse kasteel Hohengeroldseck. De restanten zijn zeer indrukwekkend met het 'oude huis' van 26 meter hoog, spitsboogvensters en de 37 meter hoge toren, vanwaar je een geweldig uitzicht hebt op het mooie Kinzigtal.
Leuk voor kinderen is het 2,8 km lange, avontuurlijke Burgpfad, waarover je via een bosweg het laatste stuk naar de ruïne omhoog kunt klimmen. Je vindt er indrukwekkende figuurzaagkunst van o.a. ridders en onderweg is er vermaak met spellen en raadsels.
Tip voor wandelaars: in deze omgeving ligt nog een andere ruïne verborgen; die van Burg Lützelhardt. Vooral bemoste, grote stenen en vervallen muren midden in het bos zijn hier stille getuige van wat ooit een prachtig kasteel was. Een sprookjesachtige en mystieke plek in een prachtige wandelomgeving!
3. Zavelstein
In het Noordelijke Zwarte Woud ligt de fraaie ruïne van Zavelstein. Vanuit het kuuroord Bad Teinach kun je een flinke klim maken naar het vervallen kasteel, maar het gehucht Zavelstein is ook gewoon met de auto bereikbaar. Naast de ruïne vind je vakwerkhuizen en een klein smederijmuseum.
Het kasteel is net als de meeste kastelen in het Zwarte Woud vernietigd door Franse troepen in de zeventiende eeuw. Het uitzicht vanaf de toren is verbluffend mooi en je ziet hier goed hoe de natuur het gebouw heeft overgenomen, zo groeien er bijvoorbeeld bomen midden in de ruïne!
4. Hohenschramberg
Op de Schlossberg in Schramberg (nabij Alpirsbach) ligt de ruïne van burcht Hohenschramberg. Dit bouwwerk wordt ook wel Nippenburg genoemd en biedt een mooi uitzicht op de vijfdalenstad Schramberg. Er zijn veel delen bewaard gebleven, zoals het bovenhof, de kapeltoren, paardenstal, badhuis, bakkerij en het middelste en achterste kasteel.
5. Windeck
Hoog boven Bühl, in Rastatt, ligt de ruïne Oud-Windeck met een bergfried-toren en delen van een ringmuur. Je hebt hier een magnifiek uitzicht over het Rijndal en de wijnvelden. Direct onder het oude verdedigingswerk kun je terecht bij een hotel-restaurant of vesperstube en er is een grote speeltuin.
6. Hohennagold
In Nagold liggen de overblijfselen van een relatief goed bewaard gebleven kasteel uit de twaalfde eeuw, waar voorheen ook een slotgracht omheen lag. In de zomer vinden hier openluchtconcerten plaats.
Kastelen en paleizen
Kastelen die intact zijn, werden vaak gerestaureerd of zijn continu bewoond geweest en daardoor in goede staat gebleven. Elk kasteel of paleis in het Zwarte Woud heeft zijn eigen verhaal. We zetten de mooiste complete pareltjes op een rij.
1. Slot Bruchsal
Slot Bruchsal ligt net ten noorden van het Zwarte Woud, in de buurt van Karlsruhe, en is zeker een bezoekje waard. Het paleis is de voormalige residentie van het prinsendom Spiers. Het werd in de achttiende eeuw gebouwd ter vervanging van het bisschoppelijk paleis in Speyer, dat werd verwoest in de Negenjarige Oorlog.
Het paleis werd aan het eind van de Tweede Wereldoorlog voor een groot deel verwoest en is daarna volledig gerenoveerd. Breng je hier een bezoek, dan maken de oude foto's van vlak na de bominslag en opvolgende brand een grote indruk. Het herstelwerk is werkelijk prachtig gedaan!
Blikvanger van het paleis is de dubbele trap in de koepelvormige hal, naar het ontwerp van architect Balthasar Neumann. Het interieur is grotendeels in barok, maar de fresco's in de Keizerzaal zijn in rococostijl. Een deel van het paleis is niet naar het origineel gerestaureerd, maar ziet er moderner uit. Hier vind je een mooie verzameling van de oorspronkelijke meubels en schilderijen, geweven kunst uit Frankrijk en geknoopte, Chinese tapijten.
Je kunt een rondleiding plannen of zelf rondlopen met een audiotour via een app. In het slot vind je ook het stadsmuseum van Bruchsal een een museum met oude muziekinstrumenten. Rondom het slot strekt een grote Schlossgarden zich uit en zijn er tientallen bijgebouwen te bewonderen.
2. Schloss Favorite Rastatt
In Rastatt ligt het oudste Porseleinenpaleis van Duitsland, dat erg goed bewaard is gebleven. Het jachtpaleis/zomerresidentie uit de achttiende eeuw heeft een idyllische ligging, prachtig interieur en uitgebreide collectie, waaronder 's werelds grootste collectie Meissen-porselein.
3. Schloss Eberstein
Dit prachtige kasteel, ook nabij Rastatt, ligt tussen de wijngaarden met uitzicht op het Murgtal. Er bevindt zich tegenwoordig een gastronomisch restaurant en je kunt wandelen over het educatieve bomenpad in het arboretum.
4. Burg Hohenzollern
Deze burcht ligt net buiten het Zwarte Woud, in de Schwäbische Alb, maar is te mooi om niet te noemen. Het is een neogotisch kasteel boven op een bergtop met authentiek bewaard interieur. Net als veel andere kastelen is het meerdere keren opnieuw opgebouwd.
Omdat Hohenzollern Burg zo hoog ligt, kun je een shuttlebus pakken vanaf de parkeerplaats (of natuurlijk gewoon zelf omhoog lopen). Vanaf de Adelaarspoort kun je verder omhoog lopen in drie rondes. Wandel langs de verschillende bastions, bewonder de buitenkant van het kasteel en de standbeelden van keizers.
Diede en Janneke bezochten Rötteln Castle op uitnodiging van Stadt Lörrach en Slot Bruchsal op uitnodiging van Staatliche Schlösser und Gärten Baden‑Württemberg. Met dank aan Tourismus Marketing Baden-Württemberg. De overige kastelen en ruïnes bezochten we tijdens een eerdere persreis en vakanties.
