Heuvelrughike
Noord-Holland - Utrecht. De Heuvelrughike is een nieuwe lange afstandswandeling in Nederland. In vijf etappes loop je van het Gooimeer in Huizen naar de Grebbeberg in Rhenen, een afstand van 92 kilometer. Je volgt hierbij de gehele Heuvelrug. Want wist je dat deze zandrug over twee provincies loopt? Het ene deel loopt door 't Gooi in Noord-Holland en het andere deel staat bekend als de Utrechtse Heuvelrug.
Wandelen over de Heuvelrug
Wil je het Nederlandse stuwwallenlandschap op en top beleven? En de natuur en geschiedenis van de Heuvelrug ontdekken? Dan is de Heuvelrughike echt iets voor jou. Je loopt door afwisselende landschappen, van uitgestrekte heidevelden, door mooie bossen, landgoederen en een aantal zandverstuivingen.
Het heet niet voor niets een hike, want je overbrugt behoorlijk wat hoogtemeters en de route is best pittig. Naturescanners Janneke en Peter liepen de hele tocht, vertellen je er alles over en geven praktische tips voor het lopen van deze LAW.
Etappes Heuvelrughike
De lange afstandswandeling is verdeeld over vijf etappes van gemiddeld 18,5 kilometer. Elk begin- en eindpunt is goed bereikbaar met het openbaar vervoer, dus daar is goed over nagedacht! Natuurlijk kun je de hele LAW ook in een keer lopen en tussendoor overnachten. Bij het startpunt en na elke etappe geven wij tips hiervoor.
De route is niet bewegwijzerd, maar online zijn er wel GPS-tracks te vinden. Of koop de wandelgids van de Heuvelrughike, geschreven door Marianne Wildenberg, die de route ontwikkelde.
Kies je voor gemak, boek de hike dan als georganiseerde reis bij SNP. Dan zijn de overnachtingen en bagagevervoer al voor je geregeld en ontvang je de routes via een speciale app.
Etappe 1 - Van Huizen naar Hilversum
Afstand: 18 km, waarvan 130 meter stijgen en 119 meter dalen.
Startpunt
OV: Huizen, bushalte Baanbergenberg
Parkeren: Nautisch Kwartier, Mastspoor, Huizen (TOP)
Eindpunt
OV: Laren, bushalte Heidebloem
Parkeren: Anna's Hoeve Hilversum. Let op! Dit natuurgebied wordt momenteel hersteld, de situatie kan veranderen.
Je loopt de Heuvelrughike van noord naar zuid, dat betekent dat je start in Huizen aan het Gooimeer, dat vroeger deel uitmaakte van de Zuiderzee. Huizen heeft een geschiedenis van visserij en kalkindustrie, wat nog te zien is aan de voormalige kalkovens bij de haven.
De eerste kilometers van deze etappe loop je over een leuk paadje langs het Gooimeer en beklim je de Aalberg (9 m hoog) en Eukenberg (14 m hoog), van waar je een mooi uitzicht hebt over het water. Aan de overkant zie je Almere liggen. De oevers zijn begroeid met rietkragen en wilgenstruiken, een echt vogelparadijs. Er wordt jaarlijks gemaaid om dit gebied open te houden.
Het is tijd om het Gooimeer te verlaten en verder te lopen over engen en heidevelden. Zo passeren we de Naarder Eng met akkers, houtwallen en bosranden. In de zomer bloeien hier klaprozen, korenbloemen en de vlasleeuwenbek. Vervolgens doorkruisen we verschillende heidevelden van 't Gooi: de Limitische Heide (deels met stuifduinen), Nieuw Bussumerheide, Vliegheide, Tafelbergheide en de Blaricummerheide.
Tussen de laatste twee genoemde heidegebieden ligt een van de twee schaapskooien van het Goois Natuurreservaat. De schapen begrazen de heide en houden daarmee het gebied open, goed voor de biodiversiteit en het behoud van het Gooise landschap.
De Tafelbergheide tussen Huizen en Blaricum dankt zijn naam aan de Tafelberg van 39,2 meter hoog. Deze berg is aangelegd op het hoogste punt van de noordelijke Heuvelrug en is het hoogste punt van 't Gooi. Vroeger kon je vanaf hier uitkijken over de Zuiderzee en zelfs de Domtoren in Utrecht en eiland Pampus zien. Er werd vuur op gestookt als baken voor de scheepvaart.
De berg is enkele jaren geleden volledig gerestaureerd en nu vind je er informatieve borden over de geschiedenis en een oriëntatieplateau. Op deze heide zijn verder een aantal leemkuilen te vinden, waar vroeger leem werd afgegraven en gebruikt om de vloeren en wanden van boerderijen te verharden. Er groeien nu bijzondere planten, zoals duizendguldenkruid.
Ook komen we door het fraaie Bikbergen, dat samen met Crailo en het IJzeren Veld een van de grootste bossen vormt van 't Gooi. De oude beukenlanen uit 1800 worden afgewisseld met jonger bos, en akkers en een stuk heide met grafheuvel. Je kunt er zomaar spechten, vleermuizen en bosuilen spotten.
Uiteindelijk loop je over de relatief nieuwe Natuurbrug Laarderhoogt om op de laatste heidegebieden van deze etappe te komen; de Westerheide en Zuiderheide. De natuurbrug loopt over de snelweg A1 en hier passeren vele dieren zoals ree, das, boommarter en verschillende reptielen en amfibieën.
De Westerheide is een groot heidegebied met grafheuvels en een urnenveld. Het is erg bekend onder natuurfotografen, omdat reeën en Schotse hooglanders zich hier laten zien en het gebied erg glooiend is.
De Zuiderheide heeft ook veel hoogteverschil én de grootste zandverstuiving van het Gooi. Hier ligt ook het Laarder Wasmeer, waar vroeger schapen in werden gewassen. De etappe eindigt bij Anna's Hoeve in Hilversum, een natuurgebied dat momenteel wordt hersteld.
Etappe 2 - Van Hilversum naar Soesterberg
Afstand: 20 km, waarvan 121 meter stijgen en 106 meter dalen.
Startpunt
OV: Laren, bushalte Heidebloem
Parkeren: Anna's Hoeve Hilversum. Let op! Dit natuurgebied wordt momenteel hersteld, de situatie kan veranderen.
Eindpunt
OV: Soesterberg, bushalte Kontakt der Kontinenten
Parkeren: Bij hotel Kontakt der Kontinenten
Tijdens de tweede etappe van de Heuvelrughike passeer je de provinciegrens van Noord-Holland en Utrecht. Je start in de Vuursche Bossen bij Lage Vuursche, waar je de Pannenkoekvijver en de vijverpartijen van het voormalige landhuis Hooge Vuursche aantreft. Een uniek stukje natuur, omdat salamanders en ringslangen op het water afkomen.
Hier lagen vroeger buitenplaatsen met landhuizen op de stuwwal. Je bevindt je hier ook in de 'achtertuin' van Paleis Soestdijk en kasteel Drakensteyn, waar prinses Beatrix woont. Na flink wat kilometers door de heerlijke bossen, kom je uit op een heide met stuifzandgebied: de Stulp. Een prima plek voor een picknick!
De Stulp wordt opengehouden door begrazing met Charolaiskoeien. In de zomer kan het flink warm zijn in dit natuurgebied, maar de Heuvelrughike loopt er grotendeels langs in plaats van overheen en je komt vooral door de verkoelende bossen.
Opeens zie je het Pluismeer liggen. De naam komt van het aanwezige veenpluis. Dit is een mooi ven, ontstaan door veen dat werd afgegraven voor brandstof. In de jaren '90 is het meertje schoongemaakt en vormt het nu een bijzondere biotoop met plantjes als zonnedauw, klokjesgentiaan en witte snavelbies. En er zijn maar liefst 362 soorten vogels waargenomen!
Hierna kom je over diverse landgoederen. Het landgoed Pijnenburg heeft schattige huisjes met herkenbare roodgroene luiken. Laag Hees is een gebied met weilanden, boerderijen en oude houtwallen en ligt tegen Soest aan. De Zoom bestaat uit bos met kleine zandverstuivingen.
Uiteindelijk kom je uit bij de Soesterduinen. Een zeer uitgestrekt stuifzandgebied bestaande uit de Korte Duinen en Lange Duinen. In de voorlaatste ijstijd werd de Heuvelrug gevormd, maar pas in de laatste ijstijd werd er zand over de stuwwallen geblazen en daalde het neer in de luwte. Inmiddels is een deel de zandverstuiving weer dichtgegroeid met heide, gras en bomen.
Het is flink ploeteren door het zand, zeker na de kilometers die je er al op hebt zitten vandaag! Maar het landschap van wit zand met hier en daar een boom, maakt alles goed.
Het laatste landgoed van vandaag is De Paltz, waar Herman van Veen een kunstcentrum heeft gevestigd. De buitenplaats stamt uit 1867 en je vindt er een wit landhuis in Frans-eclectische stijl. Loop je door het gebied, dan ontdek je overal kunstwerken, zoals dieren die uit de bossen lijken te stappen. Op het einde word je getrakteerd op een soort berglandschap en zie je goed het hoogteverschil door de stuwwallen.
De laatste kilometers zijn even doorzetten. Via voormalige vliegbasis Soesterberg loop je een stuk langs de drukke weg. Dat kan niet anders, want je moet om het vliegveld heen, om uit te komen bij Kontakt der Kontinenten, een voormalig seminarie waar jongens werden voorbereid op het priesterschap.
Etappe 3 - Van Soesterberg naar Doorn
Afstand: 18 km, waarvan 143 meter stijgen en 117 meter dalen.
Startpunt
OV: Soesterberg, bushalte Kontakt der Kontinenten
Parkeren: Bij hotel Kontakt der Kontinenten
Eindpunt
OV: Doorn, bushalte Maarten Maartenshuis (alleen doordeweeks) of station Maarn
Parkeren: Landgoed Zonneheuvel in Doorn
Na een stukje door de bebouwing van Soesterberg en de brug over snelweg A28, duik je al snel weer de bossen in. De Franse tijd staat hier centraal, de soldaten van Napoleon sloegen hier namelijk hun kamp op. De naam Kozakkenput verwijst naar een Russisch kozakkenbataljon dat hier neerstreek na de verdrijving van Napoleon.
Verder passeer je voormalig hofstede Wallenburg, waar gevluchte Franse protestanten zich vestigden, toen hun vrijheid van godsdienst werd ontnomen. De oude waterput is nog intact en ook de dode lindeboom herinnert aan die tijd.
Je komt door het landgoed Den Treek, maar de hike slaat het Henschotermeer helaas over. Na een flink stuk kronkelen door de mooie bossen, doemt daar opeens de Pyramide van Austerlitz op. Gebouwd door de soldaten van Napoleon om verveling tegen te gaan. De piramide van Cheops diende hierbij als voorbeeld. Nu is het een mooi uitzichtpunt én een van de hoogste punten van de Utrechtse Heuvelrug. Bekijk al onze wandeltips in Austerlitz.
Drink hier gerust een lekker bakje koffie en steek daarna de weg over, waar je al gauw de Koepel van Stoop tegenkomt. Hier op De Laagt werd nooit een landhuis gebouwd, maar in 1840 wel dit fraaie tuinpaviljoen. Bewonder hier ook jachthuis het Berghuisje, inmiddels een behoorlijk groot chalet, omdat er een verdieping op werd gebouwd.
Etappe 3 eindigt bij Landgoed Zonheuvel in Doorn, ook wel bekend als Maarten Maartenshuis. In de oorlog was er een ziekenhuis gevestigd van het Rode Kruis. Nu vind je hier een openluchttheater, moestuin en bezinningspad en kun je er overnachten. Tip! Loop je de derde etappe in het weekend? Buig dan af naar Station Maarn, omdat de bus alleen doordeweeks rijdt.
Etappe 4 - Van Doorn naar Amerongen
Afstand: 19 km, waarvan 155 meter stijgen en 195 meter dalen.
Startpunt
OV: Doorn, bushalte Maarten Maartenshuis (alleen doordeweeks) of station Maarn
Parkeren: Landgoed Zonneheuvel in Doorn
Eindpunt
OV: Bushalte Amerongen Dorp
Parkeren: TOP Amerongen
Omdat wij ook deze etappe weer in het weekend lopen, starten we op Station Maarn en pakken we de route op bij Landgoed Zonheuvel.
Vanuit daar lopen we door de prachtige Kaapse Bossen en komen we nog meer landgoederen met interessante bouwwerken tegen, zoals Huis te Maarn en Landgoed de Ruiterberg. Wil je een mooi uitzicht over de dichte bossen, beklim dan zeker Kaap Doorn, de uitzichttoren van 25 meter hoog. Je ziet vanaf hier zelfs de Domtoren in Utrecht!
Deze etappe is zeer afwisselend, want na alle bossen komen we uit op het Leersumse Veld. Je loopt om de plassen heen, die natuurlijk zijn ontstaan. We treffen het, want de struikheide staat mooi in bloei en het paars vormt een mooi contrast met het gele pijpenstrootje en blauwe water.
En we komen nog meer (bloeiende) heide tegen, in het gebied de Ginkel. Daarna gaan we klimmen! Om in Amerongen te komen moet de Zuilensteinse Berg worden bedwongen. Helaas hebben we op de top weinig uitzicht door de dichte begroeiing. Amerongen blijkt een gezellig dorp te zijn, met een opvallend grote kerk én een prachtig kasteel. Hier eindigt de vierde etappe.
Etappe 5 - Van Amerongen naar Rhenen
Afstand: 20 km, waarvan 255 meter stijgen en 25 meter dalen.
Startpunt
OV: Bushalte Amerongen Dorp
Parkeren: TOP Amerongen
Eindpunt
OV: Rhenen, bushalte Grebbesluis
Parkeren: Naast de Grebbesluis aan de weg
De laatste etappe is een pittige met veel klimmen en dalen, maar ook een hele mooie! Allereerst kun je kasteel Amerongen bewonderen, als je dat nog niet had gedaan aan het eind van de vorige etappe. Deze werd in 1680 gebouwd op verzoek van Graaf Floris V, nadat de vorige versie was verwoest door de Fransen.
Daarna gaat het klimwerk echt beginnen! Te beginnen met de Amerongse Berg, het hoogste punt van de Heuvelrug met 69 meter. Maar het uitzicht moet nog even wachten, want dat heb je hier niet. Wel vinden we een informatiezuil met een prachtige tekening van de Heuvelrug, waarop je de hele route die je tot nu toe hebt afgelegd, in perspectief ziet.
Maar dan wordt het echt mooi. Via een sterrenbos en beklimming van de Sparreboomscheberg kom je uiteindelijk op de top van de Elsterberg. Loop zeker even door naar het uitzichtpunt met de bankjes, want het is de moeite waard. Je kijkt uit op Kwintelooijen, een voormalige zandafgraving, en verder tot aan Veenendaal en de Gelderse Vallei.
Na de afdaling kom je uit op de Remmerdense Heide, dat grenst aan het natuurgebied Plantage Willem III, een voormalige tabaksplantage. Hier komen kuddes damherten, Konikpaarden en Galloway runderen voor. Hou je van wildlife spotten, dan zit je hier zeker goed! Wij zien net de paardenkudde uit de bossen komen om te gaan grazen op het veld. Een mooi gezicht: de paarden van verschillende groottes en kleuren met enkele veulentjes.
Door een stuk bos en langs mais- en graanvelden met bloemenranden, komen we uit in Rhenen met de fraaie Cuneratoren. Na een stukje langs de Nederrijn volgt nog een laatste beklimming; de trappen bij Vogelenzang, een voormalige groeve die nu vol water staat.
En dan sta je opeens op een van de (letterlijk) hoogtepunten van de Heuvelrughike: de Grebbeberg! Het is hier heerlijk struinen over de berg, met groene varens en oude bomen langs de paden. Je hebt een fantastisch uitzicht over de Nederrijn, Betuwe en Gelderse Vallei. Beneden ligt het natuurgebied de Blauwe Kamer, waar we vanuit de verte ook weer allerlei wild en vogels spotten, zoals Konikpaarden, Galloway's, lepelaars en aalscholvers. Zelfs de bever schijnt hier voor te komen.
Uiteindelijk daal je af naar de Grebbesluis en kun je trots zijn op jezelf: je hebt de Heuvelrughike volbracht! Een pittige lange afstandswandeling met vele hoogtemeters. Deze wandeling vergt wat van jezelf, maar is absoluut de moeite waard.
Veelgestelde vragen
